Ελλάδα Γερμανία πόσο συμμαχία;;

Altesmuseum, Berlin

 Η Μέρκελ καλοπιάνει τους Γερμανούς και απειλεί τους λοιπούς Ευρωπαίους

Μπαλή Κάκη

Ημερομηνία δημοσίευσης: 17/07/2012

Εν μέσω καύσωνα, η καγκελάριος της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ, μαύρισε την ψυχή των εταίρων της, για να χαϊδέψει την ψυχή των δυνάμει ψηφοφόρων της. Προφανώς το σημαντικό γι' αυτήν ήταν το δεύτερο, το πρώτο είναι μια... παράπλευρη απώλεια. Σε συνέντευξη εφ' όλης της που έδωσε λόγω θέρους στη γερμανική τηλεόραση, η Μέρκελ ουσιαστικά κήρυξε την έναρξη του προεκλογικού αγώνα για τις ομοσπονδιακές εκλογές του 2013, χαρακτηρίζοντάς τις «δημοψήφισμα για την Ευρώπη» και λανσάροντας ουσιαστικά δύο κεντρικά συνθήματα: «εγώ εγγυώμαι την ευημερία σας», προς τα μέσα και «δεν δίνουμε τίποτε», προς τα έξω.

Στις 12 Σεπτεμβρίου η απόφαση του γερμανικού συνταγματικού δικαστηρίου για τον ESM. Μετατίθεται για το φθινόπωρο η έναρξη ισχύος του μόνιμου μηχανισμού

Η καγκελάριος στο εσωτερικό μπορούσε ώς ένα βαθμό να επικαλεσθεί την αλήθεια που βιώνουν οι πολίτες της. Πράγματι, οι Γερμανοί ζουν καλύτερα το 2012 σε σχέση με το 2009, η ανεργία έχει μειωθεί εντυπωσιακά, άρχισαν να δίνονται αυξήσεις μετά από χρόνια, η κρίση της Ευρωζώνης μπορεί μεν να αγχώνει, αλλά δεν έχει πλήξει ακόμη τον μέσο Γερμανό. Αντιθέτως, η σύγκριση με τις κλυδωνιζόμενες χώρες είναι συντριπτική υπέρ του. Και η Μέρκελ «πουλάει» με επιτυχία -κρίνοντας από τις δημοσκοπήσεις- τον τρόπο που διαχειρίζεται την κρίση. Ωστόσο, οι εκλογές κρίνονται στις προσδοκίες, όχι στους απολογισμούς πεπραγμένων - σωστούς ή λάθος. Γι' αυτό και στη συνέντευξή της η καγκελάριος παρουσιάστηκε ως η συνήγορος του Γερμανού φορολογούμενου, που θα φροντίσει κάθε ευρώ που πηγαίνει στα «πακέτα διάσωσης» της Ελλάδας, της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας, της Ισπανίας, της Κύπρου -και όποιας άλλης χώρας στο μέλλον- να συνοδεύεται από αυστηρές δεσμεύσεις. Καθώς τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης -μάλλον λανθασμένα- χαρακτήρισαν τις αποφάσεις της τελευταίας συνόδου κορυφής ως υποχώρηση και ήττα της καγκελαρίου, η Μέρκελ προσπάθησε στη συνέντευξή της να διαλύσει αυτή την εντύπωση και μίλησε πάλι για ανταλλάγματα. Για μηχανισμούς ελέγχου και κυρώσεων -π.χ. το Δημοσιονομικό Σύμφωνο-μ για ενίσχυση των ευρωπαϊκών θεσμών, ώστε να μπορούν να παρεμβαίνουν στις χώρες εκείνες που δεν τηρούν τα συμφωνηθέντα κ.λπ. Φρόντισε, βεβαίως, να είναι αρκετά κομψή στις διατυπώσεις της, λέγοντας ότι σʼ αυτούς τους κανόνες και τους ελέγχους θα υπόκειται και η ίδια η Γερμανία -«βάλαμε το φρένο χρέους στο Σύνταγμά μας για να μην μπούμε στον πειρασμό να ξεφύγουμε από τον δρόμο της δημοσιονομικής εξυγίανσης», είπε.

Altesmuseum, Berlin

Στα... κάρβουνα η Ισπανία

Η Μέρκελ δεν ήταν τόσο σαφής στις διατυπώσεις της σε σχέση με το ισπανικό Μνημόνιο -οι οριστικές αποφάσεις υποτίθεται ότι θα ληφθούν από το Eurogroup της Παρασκευής-, αλλά απάντησε με περισσή αποφασιστικότητα στο ερώτημα που της τέθηκε για την Ελλάδα. Πρέπει να δοθεί τελικά περισσότερος χρόνος στην Ελλάδα ή αν θα πρέπει να αποχωρήσει ενδεχομένως από την Ευρωζώνη, ρώτησε η δημοσιογράφος και η Μέρκελ παρέπεμψε εκ νέου στην έκθεση της τρόικας, καλώντας την ίδια ώρα την Ελλάδα να τηρήσει τα συμφωνηθέντα. Η γλώσσα του σώματός της έδειχνε τεράστια ενόχληση, όταν έλεγε ότι «η δεσμευτικότητα των συμφωνιών είναι κάτι πολύτιμο». Η δε παραβίαση των συμφωνιών, όπως είπε, είναι εκείνη που οδήγησε τους Ευρωπαίους στη βαθιά κρίση που βιώνουν σήμερα. «Θα πρέπει όμως να περιμένουμε καταρχήν τη νέα αξιολόγηση της τρόικας, στη βάση της οποίας μπορούν να ληφθούν οι επόμενες αποφάσεις για την Ελλάδα», είπε η Γερμανίδα καγκελάριος, διευκρινίζοντας ότι η αναμονή θα κρατήσει ακόμη λίγες εβδομάδες.

ALtesmuseum, Berlin

Απειλές και προς Αθήνα

Η Μέρκελ απέφυγε να ξεκαθαρίσει τι θα γίνει μετά από αυτές τις λίγες εβδομάδες, ωστόσο, πολλά στελέχη του κόμματός της ή του κυβερνητικού της συνασπισμού δεν είναι τόσο... συγκρατημένα. Ο πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας των Χριστιανοδημοκρατών, για παράδειγμα, Φόλκερ Κάουντερ, βγήκε να δηλώσει στην εφημερίδα "Welt" ότι «οι Έλληνες γνωρίζουν ότι πρέπει να τηρήσουν τους κανόνες. Λεφτά υπάρχουν μόνον εφόσον τηρούνται οι όροι του προγράμματος λιτότητας».
Στην επισήμανση της εφημερίδας ότι η Αθήνα επιδιώκει τη διάθεση περισσότερου χρόνου για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων, ο συντηρητικός πολιτικός ήταν κατηγορηματικός: «Ο χρόνος είναι χρήμα. Αυτή η πρόταση ισχύει ειδικά για την Ελλάδα. Δεν διακρίνω πλέον άλλα περιθώρια για παραχωρήσεις έναντι της Αθήνας, ούτε ως προς τα περιεχόμενα ούτε ως προς τον χρόνο», είπε. Ερωτηθείς για τα σενάρια εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, ο Κάουντερ απάντησε ως εξής: «Θα ήταν καλό η Ελλάδα να παραμείνει στην Ευρωζώνη. Το να διώχνουμε τα παιδιά από το σπίτι όταν η κατάσταση δυσκολεύει δεν αποτελεί καλό μήνυμα των Ευρωπαίων προς τον υπόλοιπο κόσμο. Αλλά εάν κάποιος θέλει να εγκαταλείψει το σπίτι οικειοθελώς, τότε είναι δική του απόφαση».
Αντίθετα, την πόρτα της εξόδου από το ευρώ για την περίπτωση που η Ελλάδα δεν μπορεί ή δεν θέλει να εκπληρώσει τους όρους της βοήθειας έδειξε ο πρόεδρος των Χριστιανοκοινωνιστών της Βαυαρίας, Χορστ Ζέεχοφερ. «Δεν θα ήταν το τέλος της Ευρώπης, ούτε του ευρώ», υποστήριξε σε εκπομπή της γερμανικής τηλεόρασης. «Όταν διαπιστώνεται ότι κάποιος δεν μπορεί ή δεν θέλει να εκπληρώσει τους όρους, τότε δεν έχει νόημα να δίνεις χρήματα σε ένα βαρέλι δίχως πάτο».

Votive altar for Sol and the spirit of the emperor Domitian, notice the imperial slave Abascantus Euporianus 87AD
Glyptothek, Munich.

Ευθυγραμμισμένος με τη Μέρκελ σε ό,τι αφορά την Ελλάδα εμφανίστηκε και ο πρόεδρος του Eurogroup Ζαν Κλοντ Γιούνγκερ, σε συνέντευξή του στο περιοδικό "Spiegel". Ο Γιούνκερ δήλωσε ότι «εάν δίναμε περισσότερο χρόνο στην Ελλάδα, σίγουρα το κόστος θα ήταν μεγαλύτερο» και ότι «όταν η τρόικα παραδώσει την έκθεσή της, τότε θα ξεκαθαρίσει εάν Ευρώπη και ΔΝΤ θα είναι διατεθειμένοι να δώσουν αυτά τα επιπλέον χρήματα». Ο Γιούνκερ δεν έκρυψε την απογοήτευσή του για τη μέχρι τώρα επιτυχία των ελληνικών κυβερνήσεων: «Είναι γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει εφαρμόσει, όπως συμφωνήθηκε, το πρόγραμμα», είπε. Να σημειωθεί ότι στο τέλος της περασμένης εβδομάδας είχε «διαρρεύσει» στον ευρωπαϊκό Τύπο ότι η Ελλάδα έχει εφαρμόσει μόλις 90 από τα 300 μέτρα που συμφώνησε με την τρόικα - και κανείς από την τρόικα δεν διέψευσε κατηγορηματικά αυτόν τον αριθμό.
Πάντως, η πραγματική ανησυχία του Γιούνκερ σε σχέση με τις επιχειρήσεις στήριξης - όχι μόνο της Ελλάδας και τις μέχρι τώρα μη «μνημονιακές», όπως αυτή της Ιταλίας- είχε να κάνει με την απόφαση του γερμανικού συνταγματικού δικαστηρίου για τον μόνιμο μηχανισμό στήριξης ESM. Ο Γιούνκερ εξέφρασε την ανησυχία του την Κυριακή -«ελπίζω να αποφασίσει γρήγορα το δικαστήριο»- και αυτή επιβεβαιώθηκε τη Δευτέρα, με την ανακοίνωση των συνταγματικών δικαστών ότι θα αποφανθούν στις 12 Σεπτεμβρίου.

Barberini Faun, Glyptothek Munich Konigsplatz

Σιγοψήνεται η Ιταλία

Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι για δύο ακόμη μήνες δεν πρόκειται να λειτουργήσει ο ESM, ο οποίος κανονικά θα έπρεπε να αρχίσει να χρηματοδοτεί κλυδωνιζόμενες χώρες από την 1η Ιουλίου. Συνεπώς, και η Ιταλία δεν θα μπορεί να ζητήσει από έναν μηχανισμό που δεν υπάρχει ακόμη την αγορά ομολόγων, ώστε να μειωθούν οι αποδόσεις τους - άρα το κόστος δανεισμού του ιταλικού Δημοσίου. Η εφαρμογή των αποφάσεων της τελευταίας συνόδου κορυφής της Ε.Ε. δηλαδή «σκοντάφτουν» στο εμπόδιο του συνταγματικού δικαστηρίου της Καρλσρούης. Για την ώρα, τόσο η γερμανική κυβέρνηση όσο και οι αξιωματούχοι των Βρυξελλών εκτιμούν ότι τελικά η απόφαση του δικαστηρίου θα είναι θετική, δηλαδή δεν θα τινάξει το μηχανισμό στον αέρα, απλώς θα καθυστερήσει τη λειτουργία του, ενδεχομένως με ζόρικες συνέπειες για κάποιες από τις κλυδωνιζόμενες χώρες.
Η χώρα, πάντως, που κατά τα φαινόμενα δεν πρόκειται να πληγεί από αυτή την καθυστέρηση είναι η Ισπανία, η οποία θα μπορέσει να χρηματοδοτηθεί από τον υφιστάμενο προσωρινό μηχανισμό στήριξης EFSF για να σώσει τις τράπεζές της, μέχρι να λειτουργήσει ο μόνιμος ESM.