η Ευρωζώνη, το δημόσιο χρέος και το μέλλον.

Η Ευρωζώνη, το δημόσιο χρέος και το μέλλον Σταθούλια Θεοδώρα | ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΑΥΓΗ ΤΗΝ 22.04.2015

Tης Θεοδώρας Σταθούλια Στην εξαντλημένη ανθρωπότητα από την εξασθενημένη καινοτομία και τους γερασμένους λαούς του βόρειου ημισφαιρίου, η παγκόσμια οικονομία είναι καταδικασμένη σε μια νέα ύφεση, με το δημόσιο χρέος σε επίπεδο ρεκόρ Στην εαρινή σύνοδο του ΔΝΤ έγινε σαφές ότι ο κόσμος κυριαρχείται από ένα επικίνδυνο τοξικό μείγμα, αυτό του πολύ υψηλού δημόσιου χρέους των κρατών και των γερασμένων πληθυσμών τους. To τρέιλερ του δημοσιονομικού φόρουμ σχετικά με την «πολιτική οικονομία του υψηλού χρέους» «παίζει με τους φόβους μας με την ένταση που μας κατατρύχει στα θρίλερ του Χίτσκοκ», σημειώνει καυστικά ο δημοσιογράφος που κάλυπτε τη σύνοδο.1 Και συμπληρώνει: «ένα απόσπασμα του Τόμας Τζέφερσον αναβοσβήνει σε όλη την οθόνη στο κόκκινο χρώμα του αίματος: 'Δεν πρέπει να αφήσουμε τους κυβερνήτες μας να μας φορτώσουν με διαρκές χρέος'». Ο τρόμος για το δημόσιο χρέος συμπληρώνεται από το αξιοσημείωτο στοιχείο ότι «το δημόσιο χρέος στις πλούσιες οικονομίες έπεσε από το 124% του ΑΕΠ στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στο 29% το 1973, μια εποχή όνειρο που έχουμε αφήσει πίσω. Το βάρος του χρέους έχει έκτοτε ανέβει σε ένα σύνθετο ποσοστό 2% κάθε χρόνο, επιταχύνοντας σε μια ανοδική σπείρα στο 105% του ΑΕΠ μετά το κραχ της Lehman. Είναι σαν να έχουμε αντιμετωπίσει έναν άλλο παγκόσμιο πόλεμο» (ό.π). Συνεπώς, μια ολόκληρη εαρινή σύνοδος, παρά τους στίχους του ποιητή2 "ανοίξτε τα παράθυρα να μπει το σύμπαν ανθισμένο μ' όλες τις παπαρούνες του αίματός μας", δεν θα έρθει σε εμάς παρά ως τρόμος για τα λάθη μας στην επιτάχυνση του δημόσιου χρέους. Σε ό,τι αφορά την Ευρωζώνη, συμπληρωματικά, η παραπάνω εικόνα της ευθύνης πρωτίστως (!) των λαών για το "δημόσιο χρέος" εμπλουτίζεται από την ευρωπαϊκή σύνοψη ότι "η ανάπτυξη είναι σε στασιμότητα", αλλά και τη βεβαιότητα ότι "η ανάκαμψη θα έρθει με την εμπιστοσύνη", που εκτιμά ο πρόεδρος του Ιδρύματος "Ρ. Σούμαν"3 και υπογραμμίζεται από τη σταθερή αναφορά στο γεγονός ότι "η Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ) είναι ημιτελής και δεν ανταποκρίνεται στους θεωρητικά απαραβίαστους κανόνες των μεγάλων οικονομολόγων του μαντείου, είτε είναι νομπελίστες είτε όχι".

Ο ίδιος, βαθιά φιλοευρωπαϊστής, έχοντας ως επίθεμα των σκέψεών του μάλλον τη γραμμή του Οράτιου ότι "τίποτα δεν είναι ευλογημένο σε όλα" φαίνεται ότι σκιαμαχεί με κάποιους, ενώ αυτή η ημιτελής ΟΝΕ ξανάρχεται ως ιστορικό αιτιατό μπροστά μας, που όμως ποτέ δεν προσδιορίζεται, αλλά επιδεικνύεται βασανιστικά. Η ΟΝΕ προκαλεί σοκ στους θεωρητικούς της «'βέλτιστης οικονομικής ζώνης' ή της αχαλίνωτης χρηματοδότησης, των οποίων όμως οι λύσεις δεν μας έχουν γλιτώσει από τη σοβαρή κρίση των δανείων υψηλού ρίσκου (subprime) ή τις υποτροπιάζουσες φούσκες», επιμένει ο λελογισμένος, αλλά συντηρητικός και διαπνεόμενος από ευρωπαϊκή πολιτική αισιοδοξία πρόεδρος Ζαν - Ντομινίκ Τζουλιανί, για να συμπεριλάβει στην κριτική του τους σύγχρονους μετα-κεϋνσιανιστές που προέβλεπαν το τέλος της Ευρωζώνης με την κρίση του δημόσιου χρέους. Στο κύριο ερώτημα γιατί η Ευρωζώνη, σε αντίθεση με την Αμερική, δεν τα πάει καλά, απαντά με την ψυχή της ευρωπαϊκής οχυρωματικής ιδεολογικής γραμμής -που θα αποδειχτεί άλλη μια μεθόριος γραμμή Μαζινό στην υπεράσπιση των πολιτικών της Ευρωζώνης-, δηλαδή με τα επιχειρήματα των κυρίαρχων νεοφιλελεύθερων δυνάμεων, για "το γενναιόδωρα απαράμιλλο κοινωνικό σύστημα της Ευρώπης που αντιστοιχεί με το 29,5% του ΑΕΠ, μεγαλύτερο κατά 10 μονάδες από αυτό της Αμερικής και 20 από αυτό της Κίνας, είναι το υψηλό επίπεδο των δημόσιων και συλλογικών υπηρεσιών». Συμπερασματικά, είναι το βάρος του δημόσιου τομέα και της κυβερνητικής δαπάνης (φτάνει στο 47% του ΑΕΠ κατά μ.ο. στην Ε.Ε.) και είναι επίσης ο πιο δίκαιος μηχανισμός αναδιανομής στον κόσμο που ανησυχεί τον νεοφιλελεύθερο στοχασμό. Η Ευρωζώνη, λοιπόν, βιώνει περισσότερο μια πολιτική στασιμότητα, παρά μια οικονομική. Έτσι, απλά, η εντολή προς τους πολιτικούς είναι σαφής. Φταίει ο δημόσιος τομέας και ως εκ τούτου και το παράγωγό του το δημόσιο χρέος που μας τραβά προς τα κάτω. Αν τον αποσύρετε, αν, σε κάθε περίπτωση, αλλοιωθούν οι ευρωπαϊκοί κανόνες μιας εμπλουτισμένης από πολιτισμό των μεγάλων αλλαγών και κοινωνικά κεκτημένα νεότερης ευρωπαϊκής Ιστορίας, τότε μπορούμε να έχουμε ανάπτυξη και πάλι. Το ευρώ ως "κοινότητα κοινής μοίρας" για τις 19 χώρες που το μοιράζονται θεμελιώνει περισσότερο από τη δύναμη της "κοινής μοίρας" την εξιστόρηση μιας πολιτικής αφήγησης για τον "μικροαπατεώνα, που στα κρυφά άρπαξε από το ράφι το πανάκριβο διάδημα του κράτους, το βούτηξε και το έκρυψε στην τσέπη του".4 Ας πάρουμε την περίπτωση μιας πρόσφατης εμβληματικής ιστορίας για την ανάπτυξη με ευρωπαϊκό κάλυμμα και χωρίς ευθέως την εμπλοκή του δημόσιου τομέα και των κρατών. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ) θα βασίζεται σε εγγύηση ύψους 16 δισ. ευρώ από τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. (έχουν προβλεφθεί 8 δισ. ευρώ στον προϋπολογισμό της Ε.Ε. για να στηρίξουν εγγύηση 16 δισ.) και 5 δισεκατομμύρια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Αυτό σημαίνει ότι το ταμείο των 21 δισ. ευρώ (το ΕΤΣΕ θα έχει συνολικό ύψος 21 δισ.) θα δώσει στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων τη δυνατότητα να δανειστεί περίπου τρεις φορές περισσότερο, δηλαδή περίπου 63 δισ., για επενδύσεις και για τη χρηματοδότηση έργων. Τα 63 δισ. ευρώ που θα διατεθούν για επενδύσεις αναμένεται ότι, με τη σειρά τους, θα προσελκύσουν επενδύσεις από ιδιώτες επενδυτές, η συνολική αξία των οποίων εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε περίπου 315 δισ. ευρώ. Αυτό είναι το ταμείο. 21 δισ. έχει. Τα πρώτα 8 δισ. από αυτά είναι τα μόνα σίγουρα από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό του 2014 - 2020. Τα έργα που θα επιλεγούν για χρηματοδότηση έχουν ως κριτήριο μόνο τη λέξη "ώριμα". Ούτε γεωγραφικό, ούτε τομεακό χαρακτηρισμό. Τον τελικό λόγο έχει το Διοικητικό Συμβούλιο του Ταμείου που μετέχουν αναλογικά οι συμβαλλόμενοι (μέτοχοι). Δηλαδή, το Ταμείο είναι μια τράπεζα. Τα κράτη θα έρθουν στις διαπραγματεύσεις. Οι ιδιώτες θα αποφασίσουν για την ανάπτυξη.

Κι αυτό διότι στην εξαντλημένη ανθρωπότητα από την εξασθενημένη καινοτομία και τους γερασμένους λαούς του βόρειου ημισφαιρίου, η παγκόσμια οικονομία είναι καταδικασμένη σε μια νέα ύφεση, με το δημόσιο χρέος σε επίπεδο ρεκόρ. Σε αυτό το πλαίσιο οι νεοφιλελεύθερες πλειοψηφίες της Ευρωζώνης τώρα ξανακοιτάζουν το "κλεμμένο διάδημα του κράτους" και οργανώνουν σταδιακά να το πάρουν πίσω μέσα από την πολιτική της "λιγότερης Ευρώπης" (η αρχή της επικουρικότητας ξανά στο προσκήνιο). Όλοι οι δημοσιονομικοί περιορισμοί, τα μεγάλα αναπτυξιακά και η ενιαία αγορά μένουν στο κοινό τραπέζι. Φεύγουν οι κοινωνικές κατακτήσεις. Οι εργασιακές συμβάσεις "μηδενικού χρόνου" (δεν υπάρχει ωράριο, στο 20% των συμβάσεων υπολογίζεται) είναι δουλειά της βρετανικής κυβέρνησης. Στην Ε.Ε. μένει ο χάρτης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στο δικό τους κράτος μένει η διαχείριση της ζωής των πολιτών. Σε πλεονασματικούς προϋπολογισμούς. Καθαρά πράγματα. Χωρίς δημόσιο χρέος. 1 http://www.telegraph.co.uk/finance/economics/11548318/Caveat-creditor-as-IMF-chiefs-mull-unpayable-debts.html? WT.mc_id=e_DM12592&WT.tsrc=email&etype=Edi_Cit_New_Mon_8Sections&utm_source=email&utm_medium=Edi_Cit_New_Mon_8Sections_2015_04_20&utm_campaign=DM12592 2 Γ. Ρίτσος, Εαρινή συμφωνία, 1987. 3 Jean-Dominique GIULΙANI, "Recovery through Confidence", Policy Paper no 350, 31st March 2015. 4 Άμλετ, 8ο απόσπασμα, 3η πράξη, 4η σκηνή.