Ρέκβιεμ για ένα όνειρο

Ρέκβιεμ για ένα όνειρο

Βερολίνο, 1945 18.07.2015, Συντάκτης: Γιώργος Τσιάρας Βαριά κι ασήκωτη μέρα η σημερινή, «κερασάκι» σε μιαν αβάσταχτη εβδομάδα των παθών που ξεκίνησε με το μνημονιακό σοκ το πρωινό της Δευτέρας και, όπως όλα δείχνουν, θα κρατήσει αρκετά χρόνια. Και η ψυχή μας βαριά -ρέκβιεμ για ένα όνειρο στον ΣΥΡΙΖΑ, στη συγκυβέρνηση, στον πάντα γελαστό και γελασμένο λαό που πίστεψε ότι μπορεί να υπάρξει αριστερή εναλλακτική εντός του ευρώ και χωρίς λιτότητα και εξόφθαλμη αδικία. Βγαίνω από το σπίτι και ο Υμηττός καίγεται: στο ψιλικατζίδικο της γωνίας δύο μεσήλικες κυρίες μαλώνουν για τον Τσίπρα -η μια λέει να βγούμε στους δρόμους να τον ρίξουμε τον ψεύτη, τον προδότη, η άλλη λέει άσ’ το τώρα, έγινε, και τι ήθελες να κάνει δηλαδή το παιδί, να μας κάψει όλους για να κάνει το χατίρι στον Λαφαζάνη; Πληρώνω γρήγορα και βγαίνω στον δρόμο θολωμένος.

Δυο στενά πιο κάτω, στα όρια του Βύρωνα με το Παγκράτι, βλέπω την πινακίδα: οδός Μοργκεντάου. Προσφυγούπολη ο Βύρωνας, δικαίως έκανε δρόμο τον Χένρι Μοργκεντάου τον πρεσβύτερο, τον Γερμανοεβραίο (γεννημένο στο Μανχάιμ) πρέσβη των ΗΠΑ στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, τον πρώτο διπλωμάτη που αποκάλυψε στην παγκόσμια κοινή γνώμη τις φρικτές λεπτομέρειες της αρμενικής και αργότερα της ποντιακής γενοκτονίας και με την τόλμη του βοήθησε να γλιτώσουν εκατομμύρια άνθρωποι -έστω και πρόσφυγες- από το λεπίδι. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, το 1923, διορίστηκε πρόεδρος της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων. Ομως το δικό μου το μυαλό, το άρρωστο, τρέχει ήδη στον γιο του, τον Μοργκεντάου τζούνιορ –τον υπουργό Οικονομικών του Ρούζβελτ στο «Νιου Ντιλ» και συντάκτη του περίφημου ομώνυμου σχεδίου στα τέλη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, που κατά τη γνώμη μου τον καθιστά εξαιρετικά επίκαιρο...

Συντηρητικός οικονομολόγος ο Μοργκεντάου, λάτρης των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών και των «νοικοκυρεμένων» δαπανών, διαφωνούσε συχνά με τον... απλοχέρη Ρούζβελτ και τον πραγματικό εμπνευστή του Νιου Ντιλ, τον Τζον Μέιναρντ Κέινς. Πειθάρχησε όμως στις ανάγκες του λαού του, κατανίκησε τη Δίνη της Μεγάλης Υφεσης «σπρώχνοντας» αμέτρητα δισεκατομμύρια σε δημόσια έργα και κοινωνικές παροχές και έθεσε τις βάσεις για το αξιοζήλευτο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης (Social Security), που ακόμα παλεύουν ογδόντα χρόνια αργότερα να ξεπατώσουν στρατιές νεοφιλελεύθερων λομπιστών και οικονομολόγων. Δική του ήταν και η ιστορική απόφαση για τον «ευνουχισμό» των άπληστων τραπεζιτών της Wall Street μέσω του διαχωρισμού των επενδυτικών και των καθαρά τραπεζικών δραστηριοτήτων τους -μια απόφαση που αντιστράφηκε τελικά τη δεκαετία του ’90 από τον μακρινό διάδοχό του στην κυβέρνηση Κλίντον, τον Μπομπ Ρούμπιν της Citibank, ανοίγοντας τον δρόμο για τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2007 που (εξ ανακλάσεως) καταστρέφει σήμερα τη χώρα μας.

Πάμε τώρα στο «σχέδιο Μοργκεντάου». Γύρω στα μέσα του Σεπτέμβρη του 1944, με τη Βέρμαχτ να υποχωρεί σε όλα τα μέτωπα και το τέλος του πολέμου προ των πυλών, ο Μοργκεντάου έπεισε τον Ρούζβελτ πως αυτή τη φορά η Γερμανία έπρεπε να τιμωρηθεί παραδειγματικά, ώστε να μην μπορέσει να ξανασηκώσει κεφάλι και να απειλήσει με τη μεγαλομανία της την Ευρώπη και τον πλανήτη. Επρεπε, δηλαδή, να απογυμνωθεί από κάθε βαριά βιομηχανική δραστηριότητα, να μοιραστούν όλα της τα μεγάλα εργοστάσια και τα ορυχεία στους νικητές, με μέρος των μελλοντικών εσόδων τους να επιστρέφεται στις λεηλατημένες από τους ναζί χώρες, σαν την Ελλάδα, και γενικώς να μετατραπεί αυτός ο βιομηχανικός γίγαντας σε μια πρωταρχικώς «αγροτική και βουκολική οικονομία». Μιλώντας στη γυναίκα του, την Ελεανόρ, ο Ρούζβελτ είπε πως το σχέδιο είναι σκληρό, αλλά «πρέπει να εφαρμοστεί, γιατί αυτή τη φορά πρέπει οι Γερμανοί να καταλάβουν ότι έχασαν οριστικά τον πόλεμο»! Ο Στάλιν φυσικά συμφωνούσε: ήδη από το ’43, στην Τεχεράνη, είχε πει στον Ρούζβελτ πως «αν αφήσουμε τους Γερμανούς μετά τον πόλεμο να φτιάχνουν ακόμη και μεταλλικά έπιπλα, αυτοί είναι ικανοί μέσα σε λίγους μήνες στα ίδια εργοστάσια να φτιάχνουν αεροπλάνα και τανκς»! Ο Τσόρτσιλ, αντίθετα, ήθελε μια εξαρτημένη, αλλά ισχυρή μεταπολεμική Γερμανία ως «οδόφραγμα» στην επελαύνουσα ΕΣΣΔ: όταν όμως συναντήθηκε με τον Ρούζβελτ στο Κεμπέκ, λίγες εβδομάδες πριν ταξιδέψει στη Μόσχα για να μοιράσει με τον Στάλιν την ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια στο περίφημο χαρτάκι που σφράγισε τη μοίρα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και της Ελλάδας, ο Βρετανός statesman συνυπέγραψε το σχέδιο υπό την ασφυκτική πίεση του «FDR» και του ίδιου του Μοργκεντάου, που τον εκβίασαν ότι αν δεν υποχωρούσε, η Βρετανία δεν θα λάμβανε δάνειο εξίμισι δισεκατομμυρίων δολαρίων από τις ΗΠΑ... Δέκα Μαΐου του ’45. Η νικημένη, κατεχόμενη πλέον, Γερμανία κείται σε ερείπια, κομμένη στα τέσσερα, με τον υποσιτισμένο πληθυσμό της να τρέφεται από τα συσσίτια.

Ο Ρούζβελτ έχει πεθάνει, αλλά πίσω από τις κουίντες το σχέδιο Μοργκεντάου αρχίζει να εφαρμόζεται έχοντας πάρει τη μορφή της «οδηγίας 1067» του αμερικανικού στρατού κατοχής. Για δύο χρόνια, ώς το 1947, εκατοντάδες εργοστάσια αποσυναρμολογούνται και μεταφέρονται στις νικήτριες χώρες τέσσερα εκατομμύρια Γερμανοί αιχμάλωτοι που εργάζονται καταναγκαστικά -κατά παράβαση της συνθήκης της Γενεύης- στη Ρωσία, τη Γαλλία και τη Βρετανία και οι μεγάλες βιομηχανικές ζώνες, όπως το Ρουρ, η Σιλεσία και το Σάαρ, μετατρέπονται σε προτεκτοράτα των Συμμάχων. Ο,τι δεν μπορεί να μεταφερθεί -όπως ας πούμε οι τεράστιες ναυπηγικές εγκαταστάσεις της Blohm & Voss- ανατινάζεται, ενώ τα «παιδιά του Μοργκεντάου» -μια ομάδα Αμερικανών οικονομολόγων με έδρα το Βερολίνο- «ξηλώνουν» συστηματικά το γερμανικό τραπεζικό σύστημα. Ταυτόχρονα οι μεγάλες δυνάμεις «σφάζονται» για το ποιος θα εξασφαλίσει τους καλύτερους ναζί επιστήμονες και «ειδικούς» και τις βιομηχανικές και πολεμικές «πατέντες» και φόρμουλες που κρύβουν στα κεφάλια τους: νικητής αποδεικνύεται για ακόμη μία φορά η Αμερική, που με την «Επιχείρηση Συνδετήρας» ξεπλένει χιλιάδες πρωτοκλασάτους ναζί. Το «σχέδιο Μοργκεντάου» πεθαίνει οριστικά το 1947, όταν ο στρατηγός Λούσιους Κλέι, ο «κυβερνήτης» της αμερικανικής ζώνης κατοχής, πείθει τον Τρούμαν ότι η καθημαγμένη και πεινασμένη δυτική Γερμανία θα «στρεφόταν σύσσωμη στον κομμουνισμό» αν δεν της επιτρεπόταν η επανεκβιομηχάνιση.

Ο Ψυχρός Πόλεμος έχει ήδη ξεσπάσει, με πρώτο «θερμό» μέτωπο την Ελλάδα του Εμφυλίου – και οι φανατικοί αντικομμουνιστές στην Ουάσινγκτον και το Λονδίνο υποστηρίζουν ότι η «ελεύθερη Ευρώπη» δεν μπορεί να επιζήσει οικονομικά και πολιτικά χωρίς μια τεμαχισμένη και αποστρατιωτικοποιημένη μεν, αλλά πάντως ισχυρή οικονομικά Γερμανία. Είναι η ώρα του σχεδίου Μάρσαλ, της αερογέφυρας του Βερολίνου και της απαρχής μιας διαδικασίας που οδηγεί το ’53 στη διαγραφή του γερμανικού χρέους και των απαιτήσεων για πολεμικές αποζημιώσεις και τελικά στο «Wirtschaftswunder», το τεχνητό «οικονομικό θαύμα» της Γερμανίας, την επανένωσή της το ’90 (παρά τις διαφωνίες όσων διέθεταν στοιχειώδη ιστορική μνήμη) και τη σημερινή της νέα γιγάντωση σε βάρος -ως συνήθως- των γειτόνων και εταίρων της...

To άρθρο έχει δημοσιευθεί στην Εφημερίδα των Συντακτών 18-7-2015