Από "πολιτικός νάνος - οικονομικός γίγαντας" σε "πολιτικός και οικονομικός νταής"

Από "πολιτικός νάνος - οικονομικός γίγαντας" σε "πολιτικός και οικονομικός νταής" ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΑΥΓΗ ΣΤΙΣ 26.07.2015

Από "πολιτικός νάνος - οικονομικός γίγαντας" σε "πολιτικός και οικονομικός νταής" Ο Σόιμπλε έγραψε το 1994 εργασία στην οποία συνηγορούσε όχι μόνο κατά μίας Ευρώπης δύο ταχυτήτων, αλλά και υπέρ μιας αυξανόμενα ομοσπονδιοποιημένης Ε.Ε., με πολιτική, καθώς και νομισματική ένωση και μια διασυνοριακή εκδοχή του γερμανικού Länderfinanzausgleich (αναδιανεμητική λογική), που μεταφέρει πόρους από τα πλουσιότερα στα φτωχότερα ομοσπονδιοποιημένα κρατίδια Του Ντέιβιντ Γκάου H Γερμανία ξηλώνει 70 χρόνια ευρωπαϊκής πολιτικής Όταν ήμουν ανταποκριτής στη Γερμανία, δύο δεκαετίες νωρίτερα, πριν από την ενοποίηση, όπως και έπειτα από αυτήν, οι συνεντεύξεις με τον Χέλμουτ Κολ, τον Χανς - Ντίτριχ Γκένσερ και άλλους μεγάλους πολιτικούς -όπως ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε που υποστήριζε να γίνουν οι δύο Γερμανίες μία- τελείωναν πάντα με το αξίωμα "Θέλουμε μια ευρωπαϊκή Γερμανία, όχι μία γερμανική Ευρώπη". Τότε αυτό ίσχυε, αλλά δεν ισχύει τώρα. Σχεδόν 25 χρόνια μετά τη νύχτα του Οκτωβρίου του 1990, όταν έγραφα για τον "Guardian" κείμενο με τίτλο "Ένας νέος κολοσσός γεννιέται στην Ευρώπη", η ελληνική κρίση ξεγύμνωσε τη μετάλλαξη της Γερμανίας από "πολιτικό νάνο, οικονομικό γίγαντα", σε "πολιτικό και οικονομικό νταή (bully)", που προκαλεί φόβο και απέχθεια στα θύματά της και άγχος στους φίλους της. Για τους γερμανόφιλους, όπως εγώ, η χώρα κέρδισε μεγάλο θαυμασμό για την, πολλές φορές άγρια, ακόμη και υπερβολική, ειλικρίνεια με την οποία διαχειρίστηκε το άθλιο παρελθόν της.

Υπήρχαν και πισωγυρίσματα: οι δολοφονικές εμπρηστικές επιθέσεις σε άσυλα ή σε σπίτια Τούρκων, η αποτρόπαιη από τον Κολ χρήση του όρου «τουρισμός συμπάθειας», σε μια απόπειρα να εξηγήσει την απουσία του από τέτοιες σκηνές - την περίεργη παρέλαση ομάδας από λούμπεν σκίνχεντ νεοναζί, που υπερπροβλήθηεκε από τα ξένα ΜΜΕ λες και η "καφέ πλημμύρα" είχε πάρει τον δρόμο της επιστροφής. Το 2006, στο Παγκόσμιο Κύπελλο, παρακολουθήσαμε και γιορτάσαμε μια Νέα Γερμανία: νεανική, χαλαρή, άνετη με τον εαυτό της (και τη σημαία της) και ανοιχτή στον κόσμο. Κατέστρεψε ό,τι κερδήθηκε τόσο δύσκολα

Η κρίση του 2008 και τα επακόλουθά της έχουν καταστρέψει μεγάλο μέρος αυτής της κληρονομιάς που κερδήθηκε τόσο δύσκολα. Η Γερμανία έγινε αυτάρεσκη και εφησύχασε στην οικονομική της ικανότητα, στο ρεκόρ εξαγωγών της, στο ισοσκελισμένο δημοσιονομικό ισοζύγιό της και, αν μη τι άλλο, στις μεταρρυθμίσεις της, κυρίως στις αλλαγές στην αγορά εργασίας που εισήγαγε ο σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ, που οδήγησε σε πολλά χρόνια μείωσης του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων, ενώ αντίθετα κατέγραψε ρεκόρ εταιρικών κερδών και μισθών των στελεχών. Τώρα η Γερμανία προσπαθεί να επιβάλει αυτό το μοντέλο και στην υπόλοιπη Ευρώπη, ακόμη και στους παραδοσιακούς «εταίρους», τους Γάλλους, οι οποίοι γίνονται αντικείμενο χλευασμού από την άλλη πλευρά του Ρήνου. Η ανάκαμψη του γερμανικού χαρακτήρα στην Ευρώπη σίγουρα κάνει μια ανεπιθύμητη επιστροφή. Όπως έχει επιστρέψει και το υπερφίαλο επιχείρημα περί "άγκυρας σταθερότητας" που διαδοχικά χρησιμοποίησαν οι πρόεδροι της Βουλής, από τον Πολ μέχρι τον Γουέιντμαν. Περισσότερη ταπεινότητα, λιγότερη αλαζονεία «Ποιος ζήτησε από τη Γερμανία να κρίνει τους άλλους λαούς;» γράφει ο Χέριμπερτ Πραντλ στη φιλελεύθερη "Süddeutsche Zeitung", επικρίνοντας τον Σόιμπλε για την εμμονή του με το Grexit, κάνοντας έκκληση για την επιστροφή σε μια καλύτερη, πιο ευρωπαϊκή Γερμανία. Μήπως δεν αντιμετωπίζει κι η Γερμανία μεταρρυθμίσεις που καθυστερούν επί χρόνια, όπως στο συνταξιοδοτικό της σύστημα, ώστε να αντιμετωπίσει τα εκατομμύρια των "γκριζομάλληδων", τον υπερκυρίαρχο ρόλο των πολιτικών κομμάτων στην κρατική ραδιοτηλεόραση, ακόμα και τα ανοιχτά μαγαζιά τις Κυριακές, που τόσο υποκριτικά ζητάει από την Ελλάδα; Το να φοβίζεις και να τραμπουκίζεις τους Έλληνες ώστε να δεχθούν ένα αυτοαναιρούμενο και χωρίς νόημα πρόγραμμα περισσότερης λιτότητας προκειμένου να φροντίσουν τα συμφέροντα των δικών σου (μη μεταρρυθμισμένων) πιστωτικών ιδρυμάτων είναι χειρότερο κι από δυσάρεστο. Είναι εμπαθές. Πολύ λιγότερη αλαζονεία και πολύ περισσότερη ταπεινότητα είναι αυτά που χρειάζονται. Γερμανοί συνάδελφοι και φίλοι το γνωρίζουν φυσικά αυτό. Μερικοί μάλιστα φτάνουν ακόμη και σε σημείο να καταγγέλλουν τους δικούς τους: οι «άκαρδοι, αυταρχικοί και άσχημοι Γερμανοί επέστρεψαν», αναφέρει ο ηγέτης των Πρασίνων Ράινερ Μπουτικόφερ, δείχνοντας τον Σόιμπλε και εξαπολύοντας κύματα σκληρής κριτικής. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να επαναλάβουμε τις κραυγές περί «ναζί» που ακούγονται στην πλατεία Συντάγματος: είναι άλλωστε εντελώς αδικαιολόγητες. Εξίσου άστοχη είναι και η εμμονή που θέλει την οικονομική πολιτική να βασίζεται σε κανόνες που ευαγγελίζονται οι πάρα πολλοί δικηγόροι τής καγκελαρίας του Βερολίνου και του υπουργείου Οικονομικών και οι συντηρητικοί οικονομολόγοι. Ο Σόιμπλε αρνείται τώρα αυτά που έλεγε το 1994

Το γεγονός ότι είναι ο Σόιμπλε αυτός που μηχανορραφεί και υπολογίζει με ποιον τρόπο θα καταφέρει να εκδιώξει την Ελλάδα από την Ευρωζώνη είναι ιδιαίτερα περίπλοκο και ενοχλητικό για όσους από εμάς παρακολουθήσαμε για πολλά χρόνια την πολιτική του σταδιοδρομία. Πρόκειται για τον ίδιο άνθρωπο που, μαζί με τον Κουρτ Λάμερς, έγραψε το 1994 εργασία στην οποία συνηγορούσε όχι μόνο κατά μίας Ευρώπης δύο ταχυτήτων, αλλά και υπέρ μιας αυξανόμενα ομοσπονδιοποιημένης Ε.Ε., με πολιτική καθώς και νομισματική ένωση και μια διασυνοριακή εκδοχή του γερμανικού Länderfinanzausgleich (αναδιανεμητική λογική), που μεταφέρει πόρους από τα πλουσιότερα στα φτωχότερα ομοσπονδιοποιημένα κρατίδια (αυτά τα υποτιθέμενα ευρωομόλογα που αρνείται να συζητήσει καν η Άνγκελα Μέρκελ). Τα παθιασμένα αισθήματα για μια φιλοευρωπαϊκή Γερμανία αυτού του επί 43 χρόνια μέλους του γερμανικού Κοινοβουλίου είναι αυτό που έχω συγκρατήσει στη μνήμη μου από τις συνεντεύξεις μαζί του σε αυτό το πλαίσιο προτάσεων του 1994. Αυτές τις μέρες, κι εγώ, και πολλοί άλλοι εκπατρισμένοι που κατοικούμε στη Γερμανία, πληρώσαμε λίγο έως πολύ πρόθυμα την εισφορά αλληλεγγύης για να βοηθηθεί η χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης της κατεστραμμένης οικονομίας και κοινωνίας της Ανατολικής Γερμανίας. Εξακολουθεί να πληρώνεται (σε ποσοστό 5,5%) ύστερα από δύο δεκαετίες από αναμφίβολα ανήσυχους φορολογούμενους, οι οποίοι συγκέντρωσαν πάνω από 200 δισ. ευρώ για το υπουργείο Οικονομικών. Σήμερα, ένας «καλός» Γερμανός, ο Κλέμενς Φουέστ, επικεφαλής του ZEW, του γερμανικού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Οικονομικών Ερευνών, πρότεινε να αυξηθεί αυτή η εισφορά στο 8% για τα επόμενα χρόνια, ώστε να συλλεχθούν 22 δισ. ευρώ για τον ελληνικό λαό, υποστηρίζοντας ότι κάτι τέτοιο θα αποδεικνυόταν λιγότερο δαπανηρό από τη χρεοκοπία ή την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ και ίσο με το ποσό που η Γερμανία θα πλήρωνε ούτως ή άλλως με το τρίτο πρόγραμμα. Θα επρόκειτο τότε για μια «Αναδιανεμητική Ένωση», όπως τόνισε. Όπως αυτή που κάποτε σχεδίασε ο Σόιμπλε κι έκτοτε έχει επαναληφθεί και από άλλους.

Αυτό θα ήταν ένα πραγματικά καλό παράδειγμα μιας αλληλέγγυας και ευρωπαϊκής Γερμανίας. Αντίθετα, είναι τελικά οι Έλληνες μέσα στην οικονομική τους δυστυχία που υποχρεώνονται να πληρώσουν εισφορά αλληλεγγύης. Πρόκειται για θλιβερή αντανάκλαση του πώς η Γερμανία οπισθοδρομεί από το 2008 και μετά και μοιάζει να είναι ακριβώς το αποτέλεσμα που επιθυμεί. Βλακωδώς, η πολιτική της τάξη, συμπεριλαμβανόμενων των ασυγχώρητων Σοσιαλδημοκρατών ηγετών, ξηλώνει εφτά δεκαετίες εξωτερικής πολιτικής και, ακόμα χειρότερα, ξηλώνει ό,τι είχε χτιστεί ως διεθνής εικόνα της χώρας. * Ο συγγραφέας ήταν ανταποκριτής στη Γερμανία για τον "Guardian" (1989-1995) Μετάφραση: Αναστασία Γιάμαλη