Δευτέρα 19 Ιανουαρίου 2009

Οι καταπατητές των Αθηνών 2/4


Η κυ­ρί­ως πε­ρί­ο­δος των α­γο­ρα­πω­λη­σιών / Σε­πτέμ­βριος - Δε­κεμ­βριος 1830.


Έγραφε ο Ι. Κα­πο­δί­στριας στον Ευ­νάρ­δο στις 8/20 Σε­πτεμ­βρί­ου 1830. «Τα γε­γο­νό­τα των η­με­ρών αρ­κούν για έ­ναν αιώ­να.». Όμως για την μορ­φή της γαιο­κτη­σί­ας στην Ατ­τι­κή και για την τύ­χη της Ατ­τι­κής γης τα γε­γο­νό­τα των η­με­ρών ε­κεί­νων άρ­κε­σαν και αρ­κούν μέ­χρι και σή­με­ρα. Η Ελ­λη­νι­κή ε­πι­τρο­πή από τους Σπ. Κα­λο­γε­ρό­που­λο, Κων/νο Μά­νο και Ιω­άν­νη Μίσ­σιο έφθανε στην Α­θή­να γύ­ρω στις 20 Αυ­γού­στου του 1830. Η ει­κό­να που πα­ρου­σί­α­ζε ο τό­πος της Ατ­τι­κής ή­ταν ει­κό­να ε­ρή­μω­σης και κα­τα­στρο­φής. Α­πό τα 1238 σπί­τια που είχε η πόλη της Α­θή­νας το 1822 μό­λις 300 στέ­κο­νταν α­κό­μη όρ­θια και αυ­τά σε α­θλί­α κα­τά­στα­ση.


Μεγάλο μέ­ρος των ε­λαιο­δέν­δρων καμ­μέ­νο,τα χω­ρά­φια χέρ­σα, η κτη­νο­τρο­φί­α α­νύ­παρ­κτη. 300 πε­ρί­που άτακτοι, αλ­βα­νοί και τούρ­κοι κα­τεί­χαν το κά­στρο της Α­κρό­πο­λης κά­τω από τις διαταγές του φρού­ραρ­χου (σι­λι­χτά­ρη στα τούρ­κι­κα) Γιου­σούφ Μπέ­η, δεν α­σκού­σαν ό­μως διοί­κη­ση και έ­λεγ­χο σε ό­λη την Ατ­τι­κή α­φού στα Μέ­γα­ρα υ­πήρ­χε ελ­λη­νι­κό στρα­τό­πε­δο, υ­πό τoν Ι. Ρά­γκο που α­σκού­σε τον έ­λεγ­χο στην γύ­ρω πε­ριο­χή. Κά­τω από αυτές τις συν­θή­κες οι πρώτοι και τολ­μη­ρό­τε­ροι Α­θη­ναί­οι άρ­χι­ζαν σι­γα-σι­γά να ε­πι­στρέ­φουν στην πα­τρο­γο­νι­κή γή. Οι τούρ­κοι Α­θη­ναί­οι που είχαν ε­γκα­τα­λεί­ψει την πό­λη από το 1822 έ­κτο­τε δεν εί­χαν ε­πι­στρέ­ψει αλλά μέ­ρος από αυ­τούς άρ­χι­σε να ε­πι­στρέ­φει για να πω­λή­σει τα κτή­μα­τα του.
.Οι πρώ­τοι έλ­λη­νες αγοραστές τουρ­κι­κών κτη­μά­των ή­δη εί­χαν εμ­φα­νι­σθεί στην Α­θή­να α­πό τον Ιούλιο του 1830. Οι α­γο­ρα­στές των τουρ­κι­κών κτη­μά­των στης Ατ­τι­κής δεν προ­σέ­τρε­ξαν μα­ζι­κά στην Α­θή­να αμέσως με την ά­φι­ξη της ε­πι­τρο­πής. Μέ­χρι την 9 Σε­πτεμ­βρί­ου 1830, δηλ. γύ­ρω τις δύ­ο ε­βδο­μά­δες από τό­τε που η ε­πι­τρο­πή ήλ­θε στην Α­θή­να, είχαν γί­νει μό­νο 55 πω­λη­τή­ρια α­ξί­ας μόνον 55.100 γρο­σί­ων, και μά­λι­στα τα πε­ρισ­σό­τε­ρα από αυ­τά εί­χαν γί­νει προ της α­φί­ξε­ως της ε­πι­τρο­πής στην Α­θή­να.Υ­πήρ­χε α­κό­μη και­ρός για την Ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση για να αγοράσει την γη της Ατ­τι­κής από τους τούρ­κους για λογαριασμό του ε­θνους. Ο Ι. Κα­πο­δί­στριας α­πευ­θύν­θη­κε στον Ευ­νάρ­δο στις 8/20 Σε­πτεμ­βρί­ου 1830, ζη­τώ­ντας δά­νειο , ο δε Ευ­νάρ­δος στις 7 Σε­πτεμ­βρί­ου 1830 εί­χε α­πευ­θυν­θεί στον Βα­σι­λιά της Γαλλίας Λου­δο­βί­κο για το ί­διο ζή­τη­μα, και με­τέ­πει­τα ο Ευ­νάρ­δος α­πευ­θυν­θη­κε στις 9 Νο­εμ­βρί­ου 1830 πρός την συν­διά­σκε­ψη του Λον­δί­νου για το ί­διο ζή­τη­μα .
Η α­πά­ντη­ση που ει­σέ­πρα­ξε ή­ταν αρ­νη­τι­κή. Ήταν φα­νε­ρό ό­τι οι τρεις δυνάμεις δεν πο­λυε­πεί­γο­ντο για την εκ­κέ­νω­ση της Ατ­τι­κής και της Ευ­βοιας από τους τούρ­κους, πο­λύ δε περισσότερο
δεν πο­λυεν­διε­φέ­ρο­ντο για το αν η Ατ­τι­κή, που στο μυα­λό ό­λων προ­ο­ρί­ζε­το για πρω­τεύ­ου­σα του νέ­ου ελ­λη­νι­κού κρά­τους, θα εί­χε έστω και πι­θα­μή δη­μό­σιας γης.

Παρ ό­τι οι α­γο­ρα­πω­λη­σί­ες δεν εί­χαν στην ου­σί­α αρ­χί­σει α­κό­μη, ή­δη από τον Σε­πτέμ­βριο του 1830, ε­νε­φα­νί­σθη­σαν τα πρώ­τα προ­βλή­μα­τα σε σχέ­ση με την λει­τουρ­γί­α της ελ­λη­νι­κής ε­πι­τρο­πής, τις αρ­μο­διό­τη­τες της και κυ­ρί­ως την ου­σί­α αλ­λά και την δια­δι­κα­σί­α κα­τά την οποία θα ε­νε­το ο έ­λεγ­χος και η ε­ξέ­τα­ση της νο­μι­μό­τη­τας των α­γο­ρα­πω­λη­σιών. Κυ­ρί­ως οι έλληνες α­γο­ρα­στές φαί­νε­ται ό­τι ε­φο­βού­ντο την πε­ρί­πτω­ση μη α­να­γνω­ρί­σε­ως της νο­μι­μό­τη­τας των α­γο­ρών τους. Διε­μαρ­τυ­ρή­θη­σαν στους τούρ­κους πω­λη­τές και αυ­τοί με την σει­ρά τους διε­μαρ­τυ­ρη­θη­σαν πρός τον Χα­τζη Ι­σμα­ήλ Μπέ­η. Αυ­τός μη βλέ­πο­ντας προ­σέ­λευ­ση α­γο­ρα­στών πρό­τει­νε στην ελ­λη­νι­κή πλευ­ρά τρεις λύ­σεις.
Α) να α­γο­ρά­ση η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση ό­λα τα κτή­μα­τα σε τι­μή και σε προ­θε­σμί­ες πλη­ρω­μής που θα ε­συμ­φω­νού­ντο.
Β) να α­γο­ρά­ση η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση τα με­γά­λα κτή­μα­τα των τούρ­κων (δηλ. τζι­φλί­κια, δά­ση, χω­ριά ο­λό­κλη­ρα κτλ) και να α­φή­ση να πω­λη­θούν τα υ­πό­λοι­πα πα­ρά των ι­διω­τών τούρ­κων με ά­με­ση ό­μως ε­πι­κύ­ρω­ση και α­να­γνώ­ρι­ση της νο­μι­μό­τη­τας των πω­λή­σε­ων.
Γ) να α­να­λά­βη η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση την πώ­λη­ση ό­λων των κτη­μά­των λαμ­βά­νο­ντας ως α­μοι­βή ή προ­μή­θεια
το 1/10 ή και το 1/5 της ό­λης α­ξί­ας των πω­λή­σε­ων.
Α­ξιο­λο­γώ­ντας την πιό πά­νω πρό­τα­ση βλέ­που­με ό­τι ο ή­δη α­πό την αρ­χή των α­γο­ρα­πω­λη­σιών των ο­θω­μα­νι­κών ι­διο­κτη­σιών της Ατ­τι­κής α­πα­σχο­λού­σε τους τούρ­κους πω­λη­τές αλ­λά και τους έλ­λη­νες α­γο­ρα­στές η πε­ρί­πτω­ση να μην επικυρώσει ή ελ­λη­νι­κή πλευ­ρά τις α­γο­ρα­πω­λη­σί­ες των με­γά­λων κτη­μά­των της Ατ­τι­κής. Α­κό­μη η ι­διό­τυ­πη ι­διο­κτη­σια­κή και νο­μι­κή κατάσταση των με­γά­λων κτη­μά­των πρέ­πει να ή­ταν κύ­ριος λό­γος για την α­νη­συ­χί­α αυ­τή.

Ο Σε­πτέμ­βριος του 1830 υ­πήρ­ξε μήνας κα­θο­ρι­στι­κός για την ε­ξέ­λι­ξη των α­γο­ρα­πω­λη­σιών στην Ατ­τι­κή το 1830-1831. Παρ ό­τι δεν έ­γι­ναν αγορές σε με­γά­λη έ­κτα­ση εί­ναι ο μή­νας κατά την ο­ποί­ο κα­θο­ρί­στη­κε και μορ­φο­ποι­ή­θη­κε η ό­λη δια­δι­κα­σί­α κα­τά την ο­ποί­α θα ε­γί­νο­ντο οι α­γο­ρα­πω­λη­σί­ες. Στα πρώ­τα πα­ρά­πο­να των Ελ­λή­νων α­γο­ρα­στών για την αρ­γο­πο­ρί­α των ε­πι­κυ­ρώ­σε­ων η Ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση α­πά­ντη­σε με τον ο­ρι­σμό ει­δι­κού πλη­ρε­ξου­σί­ου αρ­μο­δί­ου για την ε­πι­κύ­ρω­ση των πω­λη­τη­ρί­ων και με την α­πο­στο­λή του στην Α­θή­να. Με αυ­τό τον τρό­πο ο Ι. Κα­πο­δί­στριας ε­πε­τυγ­χα­νε δύ­ο στό­χους
Α) να δηλώσει την πρό­θε­ση του για ε­πι­τά­χυν­ση των αγοραπωλησιών και
Β) να έ­χει και άλλο ένα μά­τι στην Αθήνα που θα έλεγχε την ό­λη κα­τά­στα­ση που θα διε­μορ­φώ­νε­το ε­κεί.

Ο άν­θρω­πος που διο­ρί­στη­κε για αυ­τή την δουλειά ή­ταν ο Δ. Περ­ρού­κας, γε­ρου­σια­στής α­πο το Αρ­γος, στε­νός πο­λι­τι­κός φί­λος του α­δελ­φού του Ι. Κα­πο­δί­στρια, Βιά­ρου. Ο Περ­ρού­κας έ­φθα­σε στην Α­θή­να στο τέ­λος Σε­πτεμ­βρί­ου 1830 με α­πο­στο­λή να ε­πι­κυ­ρώ­νη ε­πι­το­πί­ως τα χο­τζέ­τια (πω­λη­τή­ρια έγ­γρα­φα) που ε­ξέ­δι­δε ο Χα­τζη ι­σμα­ήλ Μπέ­ης. Η δια­δι­κα­σί­α λοι­πόν ή­ταν η α­κό­λου­θη. Ο Χα­τζη Ι­σμα­ήλ ε­ξέ­δι­δε το πω­λη­τή­ριο έγ­γρα­φο, η ελ­λη­νι­κή ε­πι­τρο­πή ε­ξέ­τα­ζε την νο­μι­μό­τη­τα του και ει­ση­γεί­το στον Δ. Περ­ρού­κα πε­ρί της ε­πι­κυ­ρώ­σε­ως του, ο δε Δ. Περ­ρού­κας ως εκ­πρό­σω­πος της κυ­βερ­νή­σε­ως θα α­πε­φά­σι­ζε για την ο­ρι­στι­κή ε­πι­κύ­ρω­ση της α­γο­ρα­πω­λη­σί­ας. Αυ­τη η δια­δι­κα­σί­α θα γί­νη πη­γή μυ­ρί­ων δει­νών για τα συμ­φέ­ρο­ντα του Ελ­λη­νι­κού δη­μο­σί­ου,α­φού με την προ­σε­λευ­ση πλή­θους α­γο­ρα­στών και τον συ­να­γω­νι­σμό τους για την α­πό­κτη­ση κτη­μά­των, οι τούρκοι ε­ξα­νά­γκα­σαν τους α­γο­ρα­στές να καταβάλλουν το σύ­νο­λο του τι­μή­μα­τος ή­δη κατά την έκ­δο­ση του χο­τζε­τί­ου, έ­τσι που η δια­δι­κα­σί­α της ε­πι­κυ­ρώ­σε­ως που θα α­κο­λου­θού­σε να δέ­χε­ται σημαντικότατη πί­ε­ση από τους ι­σχυ­ρούς α­γο­ρα­στές.

Ερ­χό­με­νος ο Δ. Περ­ρού­κας στην Α­θή­να α­ντί να διευκολύνει τις α­γο­ρα­πω­λη­σί­ες ε­ζή­τη­σε όλως διό­λου να τις μα­ταιώ­ση. Ε­πι­κα­λού­με­νος το άρ­θρο πε­ρί κα­το­χής του πρωτοκόλλου της 3/15 Φεβρουαρίου 1830 και α­φού οι τούρ­κοι κτη­μα­τί­ες δεν εί­χαν κα­το­χή των κτη­μά­των τους το 1830, α­πό το 1822 πού εί­χαν ε­γκα­τα­λεί­ψει την Ατ­τι­κή, έγραψε γι αυ­τό το ζή­τη­μα στον κυ­βερ­νή­τη την 1 Ο­κτω­βρί­ου του 1830. Η α­πά­ντη­ση του Κα­πο­δί­στρια ή­ταν κα­τη­γο­ρη­μα­τι­κά αρ­νη­τι­κή και μά­λι­στα μπο­ρεί να πεί κα­νείς ε­πι­πλη­κτι­κή, υ­πεν­θυ­μί­ζο­ντας στον Δ. Περ­ρού­κα ό­τι κύ­ριος σκο­πός τής α­πο­στο­λής του στην Α­θή­να ή­ταν η διευ­κό­λυν­ση των πω­λή­σε­ων και ό­χι η κα­τάρ­γη­ση τους. Ο Δ. Περ­ρού­κας με την πιο πά­νω ε­πι­στο­λή του ε­ξέ­φρα­ζε την ά­πο­ψη που
πολ­λοί έλληνες πρέ­πει να την εί­χαν τό­τε, δηλ. την α­πό­κτη­ση των κτη­μά­των της Ατ­τι­κής α­πό το ελ­λη­νι­κό κρά­τος με μό­νη την πα­ρέ­λευ­ση ά­πρα­κτης της προ­θε­σμί­ας του έ­τους πού εί­χε προ­βλε­φθεί α­πό το πρω­τό­κολ­λο της 3/15 Φε­βρουα­ρί­ου 1830 Μια τέ­τοια ά­πο­ψη δυ­σκό­λευε οπωσδήποτε την πα­ρά­δο­ση της Ατ­τι­κής στους Έλληνες και ή­ταν α­ντί­θε­τη στην πο­λι­τι­κή Κα­πο­δί­στρια που εί­χε δύ­ο στό­χους ε­κεί­νη την πε­ρί­ο­δο. Κυ­ρί­ως την κα­το­χύ­ρω­ση της γης της Ατ­τι­κής σε ελ­λη­νι­κά χέ­ρια ώ­στε να εξασφαλίσει την μελ­λο­ντι­κή της σί­γου­ρη πα­ρά­δο­ση στους έλ­λη­νες,και δευ­τε­ρευό­ντως την ά­με­ση α­πό­δο­ση της, α­φού προς τού­το α­να­πο­φεύ­κτως συ­νε­δέ­ε­το με την ταυ­τό­χρο­νη πα­ρά­δο­ση της Δυ­τι­κής Ελ­λά­δος στους τούρ­κους. Ε­πει­δή δε εί­ναι δύσκολο να πι­στευ­θεί ό­τι ο Ι. Κα­πο­δί­στριας θα έ­φτα­νε μέ­χρι το τέ­λος στην υ­πό­θε­ση της υ­πο­χω­ρη­τι­κό­τη­τας του στο ζή­τη­μα της Δυτικής Ελ­λά­δος και ε­πει­δή α­σφα­λώς θα διέ­βλε­πε την ε­μπλο­κή Α­τι­ι­κής - Ευ­βοί­ας με την Δυ­τι­κή Ελ­λά­δα (αφού άλ­λω­στε ή­ταν και στό­χος του η μα­ταί­ω­ση της πα­ρά­δο­σης της Δυτ. Ελ­λά­δος στους τούρ­κους) πρέ­πει να προηγηθεί ως ε­ξή­γη­ση της ε­πι­μο­νής του για την διε­ξα­γω­γή των α­γο­ρα­πω­λη­σιών ο πρώτος στό­χος, δηλ. η κα­το­χύ­ρω­ση της γης της Ατ­τι­κής σε ελ­λη­νι­κά χέ­ρια.

Τι θα εί­χε συμ­βεί αν τυ­χόν η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση εί­χε δε­χθεί την ά­πο­ψη Περ­ρού­κα και δεν είχε προ­χω­ρή­σει στην υ­πό­θε­ση των α­γο­ρα­πω­λη­σιών; Το ε­ρώ­τη­μα αυ­τό δεν μπο­ρεί να α­πα­ντη­θεί με βε­βαιό­τη­τα εκ των υ­στέ­ρων. Σί­γου­ρα μια τέ­τοια στά­ση της Ελ­λη­νι­κής πλευ­ράς θα έ­δει­χνε υ­πα­να­χώ­ρη­ση της α­πό την συμ­φω­νί­α που εί­χε ε­πι­τευ­χθεί μό­λις πριν α­πό ενάμιση μή­να στο Ναύ­πλιο. Πι­θα­νό­τα­τα οι α­γο­ρα­πω­λη­σί­ες να διε­κό­πτο­ντο. Και ή­ταν ε­πί­σης πι­θα­νό μια τέ­τοια μο­νο­με­ρής πο­λι­τι­κή α­πό­φα­ση α­να­τρο­πής του πρωτοκόλλου της 3/15 Φε­βρουα­ρί­ου 1830 να ε­νέ­τει­νε τις σχέ­σεις Ελ­λά­δος-Τουρ­κί­ας αλ­λά και Ελ­λά­δος -τριών δυ­νά­με­ων . Το τι θα ε­γί­νε­το με τα τούρ­κι­κα κτή­μα­τα της Ατ­τι­κής εί­ναι πο­λύ δύ­σκο­λο να προβλεφθεί εκ των υ­στέ­ρων. Θα ε­πω­λού­ντο σε ξέ­νους κε­φα­λαιού­χους μα­ζι­κά, θα α­πε­μά­κρυ­ναν οι στό­λοι των τριών δυ­νά­με­ων με την βί­α τούς τούρ­κους α­πό την Α­κρό­πο­λη, θα πα­ρέ­με­ναν α­πώ­λη­τα, ή παρ ό­λα αυ­τά θα τα α­γό­ρα­ζαν κά­ποιοι άλ­λοι με­μο­νω­μέ­νοι α­γο­ρα­στές α­ψη­φώ­ντας την α­ντί­θε­ση της ελ­λη­νι­κής πλευ­ράς, ή α­κό­μη θα υ­πήρ­χε με­τα­γε­νέ­στε­ρη α­πό­φα­ση της συν­δια­σκέ­ψε­ως του Λον­δί­νου γι αυ­τό το ζή­τη­μα; Όλες οι πιο πά­νω εκδοχές θα παραμείνουν βέ­βαια εκδοχές α­φού η Ι­στο­ρί­α δεν γρά­φε­ται ού­τε ε­ξη­γεί­ται α­να­δρο­μι­κά. Ε­κεί­νο που εί­ναι βέ­βαιο εί­ναι ό­τι η Ελ­λη­νι­κή πλευ­ρά έ­κα­νε μια ε­πι­λο­γή ή­πια , μιά ε­πι­λο­γή πού προ­ω­θού­σε κλί­μα μιάς κά­ποιας στα­θε­ρό­τη­τας και συ­νερ­γα­σί­ας στην πε­ριο­χή.

Στις αρ­χές Ο­κτω­βρί­ου 1830 η δια­δι­κα­σί­α των α­γο­ρα­πω­λη­σιών εί­χε α­πο­σα­φη­νι­στεί και οι α­γο­ρα­στές ό­λο και πλή­θαι­ναν. Οι α­γο­ρα­πω­λη­σί­ες που εί­χαν γίνει μέ­χρι την 25 Νο­εμ­βρί­ου 1830 έ­φθα­ναν τις 365 και το πο­σό που ή­δη εί­χε κα­τα­βλη­θεί ο­λό­κλη­ρο στους Τούρ­κους ή­ταν της τά­ξε­ως του 1.250.000 γροσ­σί­ων. Είναι φα­νε­ρό ό­τι πλή­θος α­γο­ρα­στών εί­χε προσέλθει για να α­γο­ρά­σει κτή­μα­τα. Οι χα­μη­λές τι­μές, η με­γά­λη πι­θα­νό­τη­τα για να γί­νει η Α­θή­να πρω­τεύ­ου­σα του νέ­ου κρά­τους, ή προσ­δο­κί­α για με­γά­λα κέρ­δη από την αύ­ξη­ση των τι­μών των κτη­μά­των, και ή πρό­βλε­ψη για την ά­με­ση εν­σω­μά­τω­ση της Ατ­τι­κής στο ελ­λη­νι­κό κρά­τος ή­ταν οι λό­γοι που πα­ρε­κί­νη­σαν για τις α­γο­ρές αυ­τές. Αν λη­φθεί υπ ό­ψη ό­τι το σύ­νο­λο των α­γο­ρα­πω­λη­σιών που έ­γι­ναν στην Ατ­τι­κή μέ­χρι τον Σε­πτέμ­βριο του 1831 δεν ή­ταν πάνω από 900 , ε­ξά­γε­ται το συμπέρασμα ό­τι οι α­γο­ρα­πω­λη­σί­ες, α­πό τον Ο­κτώ­βριο του 1830 και με­τά ε­γέ­νο­ντο με πο­λύ γρή­γο­ρο ρυθ­μό.

Ο γορ­γός ρυθ­μός με τον ο­ποί­ο ε­γέ­νο­ντο οι α­γο­ρα­πω­λη­σί­ες δεν ά­φη­νε και πολ­λά πε­ρι­θώ­ρια χρό­νου στην Ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση για να εξοικονομήσει κε­φά­λαια για μια μα­ζι­κή α­γο­ρά κτη­μά­των στην Ατ­τι­κή. Μια α­γο­ρά που θα ή­ταν οι­κο­νο­μι­κά συμ­φέ­ρου­σα, κοι­νω­νι­κά α­πο­δο­τι­κή και πο­λι­τι­κά ση­μα­ντι­κή. Οι­κο­νο­μι­κά συμ­φέ­ρου­σα λό­γω της χα­μη­λής τι­μής των κτη­μά­των, κοι­νω­νι­κά α­πο­δο­τι­κή για­τί θα υ­πήρ­χε η δυ­να­τό­τη­τα για δη­μιουρ­γί­α πολ­λών γε­ωρ­γών μικροϊδιοκτητών, και ση­μα­ντι­κή πο­λι­τι­κά για­τί στον χώ­ρο που κατά πά­σα πι­θα­νό­τη­τα προ­ε­βλέ­πε­το για κα­θέ­δρα του νέ­ου κρά­τους θα υ­πήρ­χε δη­μό­σια γη που θα κα­θι­στού­σε ευ­χε­ρέ­στε­ρη την ά­σκη­ση ε­λέγ­χου και πο­λι­τι­κής γης από την κυ­βέρ­νη­ση. Έτσι η γη της Ατ­τι­κής περ­νού­σε σε λί­γα χέ­ρια, χω­ριά ο­λό­κλη­ρα ε­πω­λού­ντο και οι κολίγοι ακολουθούσαν την τύ­χη τους, δη­μό­σια γη στην Ατ­τι­κή που­θε­νά. Η ε­πι­στο­λή Ευ­νάρ­δου προς την Γαλ­λι­κή Βου­λή για ε­ξα­σφά­λι­ση δα­νεί­ου ,την 10/12/1830 ή­δη ή­ταν πο­λύ κα­θυ­στε­ρη­μέ­νη ό­πως και κα­θυ­στε­ρη­μέ­νη ή­ταν και η τε­λευ­ταί­α προ­σπά­θεια του Ι. Κα­πο­δί­στρια για δά­νειο με τον σκο­πό της μα­ζι­κής α­γο­ράς ό­πως φαί­νε­ται α­πό ε­πι­στο­λή της 10/22 Νο­εμ­βρί­ου 1830 προς τον Στούρ­τζα στην Ο­δησ­σό με την ο­ποί­α προ­έ­τρε­πε τους κε­φα­λαιού­χους της Ο­δησ­σού να α­γο­ρά­σουν απ ευ­θεί­ας γη α­ξί­ας 50.000 ε­σκού­δων στην Ελ­λά­δα ή να δώ­σουν δά­νειο προς τού­το στην ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση.
Η­δη η Δού­κισ­σα της Πλα­κε­ντί­ας έ­χει κά­νει το σύ­νο­λο των α­γο­ρών της, κυ­ρί­ως σε ε­λαιό­δεν­δρα , ο Κ. Ζω­γρά­φος και ο Ι. Σού­τσος ο­μού με­τά του πρί­γκι­πος Κα­τα­κου­ζη­νού, ο Υ­δραί­ος κα­πε­τάν Θε­ο­δω­ρά­κης, έ­χουν α­γο­ρά­σει με­γά­λα κτή­μα­τα που πε­ριεί­χαν δά­ση, βου­νά, λί­μνες, χω­ριά ο­λό­κλη­ρα, ο Φίν­λαι­η έ­χει προ­βεί σε α­γο­ρές σπι­τιών και οι­κο­πέ­δων στην πό­λη της Α­θή­νας.

Σε αυ­τή την χρο­νι­κή πε­ρί­ο­δο, δη­λα­δή α­πό Σε­πτέμ­βριο 1830 έ­ως και Δε­κέμ­βριο του 1830 ε­πω­λή­θη­σαν συ­νο­λι­κά τα 9/10 των ο­θω­μα­νι­κών κτη­μά­των της Ατ­τι­κής, μι­κρών και με­γά­λων. Ποιά ή­ταν η στά­ση της ελ­λη­νι­κής κυ­βέρ­νη­σης στον κα­ται­γι­σμό αυ­τό των α­γο­ρα­πω­λη­σιών; Α­πα­ντώ­ντας σε αυ­τό το ε­ρώ­τη­μα α­ξί­ζει να σχο­λια­σθεί η στά­ση του γε­ρου­σια­στή Δ. Περ­ρού­κα στην πιο πά­νω πε­ρί­ο­δο. Όπως εί­δα­με και πιο πά­νω ο Δ. Περ­ρού­κας έ­φθα­σε στην Ατ­τι­κή πε­ρί το τέ­λος Σε­πτεμ­βρί­ου 1830.


Α­πό την πρώ­τη του ε­πι­στο­λή στον Κα­πο­δί­στρια της 1ης Ο­κτω­βρί­ου 1830 ή­ταν φα­νε­ρό πως δεν ή­ταν ι­διαί­τε­ρα ευ­χα­ρι­στη­μέ­νος από την δια­νοι­γό­με­νη προ­ο­πτι­κή γιά την πε­ριέ­λευ­ση ό­λων των ο­θω­μα­νι­κών ι­διο­κτη­σιών στα χέ­ρια ι­διω­τών, ελ­λή­νων και ξέ­νων. Ο Δ. Περ­ρού­κας πρέ­πει να θε­ω­ρη­θή, λό­γω και της πο­λι­τι­κής του φι­λί­ας με τον Βιά­ρο Κα­πο­δί­στρια, πώς α­πη­χού­σε τις θέ­σεις πά­νω σε αυ­τό το ζή­τη­μα του πε­ρι­βάλ­λο­ντος του Κυ­βερ­νή­τη και πι­θα­νό­τη­τα και του ι­δί­ου του Κα­πο­δί­στρια, θέ­σεις που ή­ταν α­ντί­θε­τες (ό­πως θα φα­νεί και με­τέ­πει­τα, στον σχη­μα­τι­σμό με­γά­λης γαιο­κτη­σί­ας στην Ατ­τι­κή και στην Εύ­βοια) άλ­λω­στε η α­ντί­θε­ση του Κα­πο­δί­στρια πρός στους με­γά­λους γαιο­κτή­μο­νες της Πε­λο­πον­νή­σου εί­ναι γνω­στή. Αρ­κε­τές φο­ρές ε­ξέ­φρα­ζε βέ­βαια αυ­τές τις θέ­σεις και α­πό­ψεις με τρό­πο που υ­πε­ρέ­βαι­νε και την αρ­χι­κή βού­λη­ση των κυ­ρί­ως ε­χό­ντων αυ­τές τις θέ­σεις. Ο Δ. Περ­ρού­κας λοι­πόν έ­μει­νε στην Α­θή­να μό­λις μέ­χρι την 21 Ο­κτω­βρί­ου 1830. Όταν διε­πί­στω­σε την έ­κτα­ση που έ­παιρ­ναν οι α­γο­ρα­πω­λη­σί­ες και το ό­τι
με­τε­βι­βά­ζο­ντο ε­κτός των άλ­λων και τα με­γά­λα κτή­μα­τα της Ατ­τι­κής αλ­λά και της Εύ­βοιας με τέ­τοιο τρό­πο ώ­στε να σχη­μα­τί­ζε­ται με­γά­λη γαιο­κτη­σί­α α­νε­χώ­ρη­σε για το Ναύ­πλιο. Οι Ελ­λη­νες αλ­λά και οι ξέ­νοι α­γο­ρα­στές τό­τε α­πέ­δω­σαν την α­να­χώ­ρη­ση του αυ­τή σε ο­δη­γί­ες του κυ­βερ­νή­τη ώ­στε να στα­μα­τή­σουν οι α­γο­ρα­πω­λη­σί­ες και να αποθαρρυνθούν οι α­γο­ρα­στές ώ­στε να μεί­νουν α­πώ­λη­τα, κυ­ρί­ως τα με­γά­λα κτή­μα­τα, και να μπορέσει να τα αγοράσει με­τέ­πει­τα η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση. Δεν πρέ­πει να εί­χαν και πο­λύ ά­δι­κο α­φού σε ε­πι­στο­λή Περ­ρού­κα προς τον Κα­πο­δί­στρια της 17 Νο­εμ­βρί­ου 1830 ο Περ­ρού­κας α­σχο­λεί­ται με αυ­τό το ζή­τη­μα. Αλ­λά και α­πό ε­πι­στο­λή του Κ. Ζω­γρά­φου προς τον Α. Λου­ριώ­τη της 5/17 Νο­εμ­βρί­ου 1830 φαί­νε­ται ό­τι η Ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση έ­κα­νε την ύ­στα­τη της προ­σπά­θεια για να ανακόψει τις πω­λή­σεις των με­γά­λων κτη­μά­των ώ­στε ε­ξα­σφα­λί­ζο­ντας κά­ποιο δά­νειο να προβεί στην α­γο­ρά τους για λογαριασμό του έ­θνους. Η άρ­νη­ση του Χα­τζη Ι­σμα­ήλ Μπέ­η στις αρ­χές Νο­έμ­βριου του 1830 να εκ­δί­δει χο­τζέ­τια για με­γά­λα κτή­μα­τα ή­ταν α­πο­τέ­λε­σμα της προ­σπά­θειας αυ­τής της κυ­βέρ­νη­σης. Δεν φαί­νε­ται ό­μως να πε­ρί­με­νε πο­λύ ο Χα­τζη Ι­σμά­ηλ Μπέ­ης α­φού ή­δη μέ­χρι τέ­λους Δε­κεμ­βρί­ου του 1830 εί­χε πω­λη­θεί σχε­δόν ό­λη η κτη­μα­τι­κή πε­ριου­σί­α των Οθωμανών στην Ατ­τι­κή. Σε άλ­λη ε­πι­στο­λή της 5ης Νο­εμ­βρί­ου 1830 του γραμ­μα­τέ­α του Δ. Περ­ρού­κα, Α. Μί­χου, πε­ρι­γρά­φε­ται με λε­πτο­μέ­ρειες το κλί­μα α­νη­συ­χί­ας που εί­χε δη­μιουρ­γή­σει η α­να­χώ­ρη­ση Περ­ρού­κα,ό­πως και τα προ­βλή­μα­τα με­τα­ξύ των α­γο­ρα­στών για την προ­τε­ραιό­τη­τα στην ε­ξέ­τα­ση α­πό την ε­πι­τρο­πή των πω­λη­τη­ρί­ων εγ­γρά­φων (χο­τζε­τί­ων) αλ­λά και το ό­τι η ε­πι­τρο­πή δεν του εί­χε α­πο­στεί­λει ει­μή μό­νο 6 α­κό­μη πω­λη­τή­ρια ε­νώ εί­χε ε­ξε­τά­σει πο­λύ πε­ρισ­σό­τε­ρα.

Ο Δ. Περ­ρού­κας ε­πέ­στρε­ψε στην Α­θή­να στις 18 Δε­κεμ­βρί­ου 1830 και έ­κτο­τε θα έ­πρε­πε να συνεχίσει τις ε­πι­κυ­ρώ­σεις των μέ­χρι τό­τε γε­νο­μέ­νων πω­λη­τη­ρί­ων μέ­σα σε έ­να κλί­μα αναμονής και α­βε­βαιό­τη­τας για το τι θα ε­πα­κο­λου­θού­σε σχε­τι­κά με την α­πό­δο­ση ή ό­χι της Ατ­τι­κής α­πό τους Τούρ­κους στους Ελ­λη­νες. Τι συ­ζή­τη­σε ά­ρα­γε ο Περ­ρού­κας στο Ναύ­πλιο και με ποιους; Είναι α­δύ­να­τον να μην συ­ζή­τη­σε α­κό­μη και με τον ί­διο τον Ι. Κα­πο­δί­στρια για τα ζη­τή­μα­τα αυ­τά. Η δια­πί­στω­ση δε ό­τι το δά­νειο δεν θα ερ­χό­ταν πο­τέ θα είχε α­πό τό­τε ο­δη­γή­σει σε σκέ­ψεις για το πώς θα α­ντι­με­τω­πί­ζε­το η κα­τά­στα­ση που ε­δη­μιουρ­γεί­το στην Ατ­τι­κή. Μια κα­τά­στα­ση ό­που η δη­μό­σια γη θα ε­ξέ­λι­πε πα­ντε­λώς και η με­γά­λη γαιο­κτη­σί­α θα ή­το γε­γο­νός. Το ό­τι ό­ταν ε­πέ­στρε­ψε στην Α­θή­να δεν προ­έ­βη σε καμία ε­πι­κύ­ρω­ση δεί­χνει σα­φώς ό­τι στο Ναύ­πλιο ε­πε­λέ­γη μιά στά­ση α­να­μο­νής α­πό πλευ­ράς της κυ­βερ­νή­σε­ως. Μιά τέ­τοια στά­ση που δεν θα έ­φερ­νε κά­ποιο αυ­το­τε­λές ε­μπό­διο στην πα­ρά­δο­ση
του­λά­χι­στον της Ατ­τι­κής στα χέ­ρια των Ελ­λή­νων, πέ­ρα βέ­βαια α­πό την εν­δε­χό­με­νη ε­μπλο­κή του ζη­τή­μα­τος με αυ­τό της Δυ­τι­κής Ελ­λά­δος. Νο­μί­ζω πώς ή­δη οι α­πο­φά­σεις εί­χαν λη­φθεί α­πλώς ή­ταν ζή­τη­μα χρό­νου για τό πό­τε θα ε­ξε­δή­λώ­ντο.

Και αν α­κό­μη υ­πο­τε­θεί ό­τι οι Τούρ­κοι θα πα­ρέ­δι­δαν την Ατ­τι­κή στις 22 Ια­νουα­ρί­ου 1831 στους Έλληνες είναι σα­φές ό­τι μέ­χρι τέ­λους Δε­κεμ­βρί­ου 1830 εί­χαν προ­λά­βει και εί­χαν πω­λή­σει ό­λες σχε­δόν τις ι­διο­κτη­σί­ες τους μι­κρές ή με­γά­λες. Όλη λοι­πόν η γη της Ατ­τι­κής που κα­τέ­χε­το α­πό τους Τούρ­κους εί­χε πε­ρά­σει στα χέ­ρια κυ­ρί­ως Ελ­λή­νων αλ­λά και ξέ­νων κτη­μα­τιών.
Μό­νον οι πε­ριου­σί­ες των τουρ­κι­κών ιε­ρών να­ών (τζα­μιών ) και αυ­τές οπωσδήποτε ό­χι ό­λες θα έ­με­ναν στην κα­το­χή του Ελ­λη­νι­κού κρά­τους.

Είναι χρή­σι­μο να σημειωθεί ε­δώ ότι σε ό­λη αυ­τή την χρο­νι­κή πε­ρί­ο­δο των τριών μη­νών οι τούρ­κοι ου­δέ­πο­τε ε­νε­φά­νι­σαν τί­τλους ι­διο­κτη­σί­ας των κτη­μά­των τους ι­σχυ­ρι­ζό­με­νοι ό­τι ό­λοι εί­χαν κα­τα­στρα­φεί ­κα­τά την κα­τά­λη­ψη της Α­κρό­πο­λης από τους έλ­λη­νες το 1822.


Α­κό­μη ουδόλως ε­νε­φά­νι­σαν και το κτη­μα­το­λό­γιο της Ατ­τι­κής για το ο­ποί­ο προ­έ­βαλ­λαν την ίδια δι­καιο­λο­γί­α. Ο ι­σχυ­ρι­σμός ό­μως αυ­τός υ­πέ­κρυ­βε δο­λιό­τη­τα και σκο­πι­μό­τη­τα που συ­νί­στα­το στο ε­ξής. Τυ­χόν εμ­φά­νι­ση του κτη­μα­το­λο­γί­ου ή των τί­τλων των τούρ­κων κτη­μα­τιών θα ε­φα­νέ­ρω­νε α­μέ­σως την ι­διο­τυ­πί­α του νο­μι­κού κα­θε­στώ­τος των με­γά­λων κτη­μά­των που πε­ριεί­χαν βου­νά, δά­ση, λί­μνες και βο­σκές , που μόνο κατά δι­καί­ω­μα ε­ξου­σιά­σε­ως α­νή­καν στους ι­διώ­τες, και θα δη­μιουρ­γού­σε προ­βλή­μα­τα για το αν ε­δι­καιού­ντο να τα πω­λή­σουν ή ό­χι. Ο ι­σχυ­ρι­σμός αυ­τός των τούρ­κων ή­ταν και έ­νας α­πό τούς κύ­ριους λό­γους για την κα­θιέ­ρω­ση των μαρ­τυ­ριών των γη­γε­νών Α­θη­ναί­ων ως του μό­νου μέ­σου α­πο­δεί­ξε­ως και για την νο­μι­μο­ποί­η­ση των τούρ­κων πω­λη­τών και για το αν τα πω­λού­με­να ή­ταν δη­μό­σια ή ι­διω­τι­κή πε­ριου­σί­α και για τον κα­θο­ρι­σμό και την ε­ξεύ­ρε­ση των ο­ρί­ων των πω­λου­μέ­νων κτη­μά­των.

Οι λό­γοι που έ­κα­ναν δυ­να­τή την πραγ­μα­το­ποί­η­ση τό­σων πολ­λών α­γο­ρών σε τό­σο μι­κρό χρο­νι­κό διά­στη­μα και μά­λι­στα σε μιά ε­πο­χή ,και σε μια περιοχή πού τα χρη­μα­τι­κά μέ­σα ή­ταν πε­ριο­ρι­σμέ­να ή­ταν
Α) Οι χα­μη­λές τι­μές των πω­λου­μέ­νων κτη­μά­των.
Β) Το πε­ριο­ρι­σμέ­νο του χρό­νου μέ­σα στο ο­ποί­ο έ­πρε­πε να γί­νουν οι α­ο­γρα­πω­λη­σί­ες.
Γ) Η προσ­δο­κί­α α­μέ­σων και με­γά­λων κερ­δών.
Δ) Το εν­δε­χό­με­νο να καταστεί η Α­θή­να πρω­τεύ­ου­σα του νέ­ου κρά­τους.
Ε) Η βε­βαιό­τη­τα για το ­ό­τι η Ατ­τι­κή σε οποιαδήποτε πε­ρί­πτω­ση πο­λι­τι­κής με­τα­βο­λής θα εν­σω­μα­τώ­νε­το οπωσδήποτε στο νέ­ο κρά­τος.


Στ) η διευ­κό­λυν­ση εκ μέ­ρους της ελ­λη­νι­κής κυ­βερ­νή­σε­ως των πω­λή­σε­ων με την δη­μό­σια α­να­κοί­νω­ση του Αυ­γού­στου του 1830.





2ο Απόσπασμα από το βιβλίο «Οι πωλήσεις των Οθωμανικών Ιδιοκτησιών της Αττικής. 1830-1831»του Θωμά Δρίκου.



Μάρτης 1993. εκδόσεις Τροχαλία.

3 σχόλια:

  1. Η έγγεια ιδιοκητσία αποτελου΄σε πάντα αγκάθι στην ελληνική ο9ικονομία. Οι επενδύσεις πάντα γίνονταν σε αυτήν και ως εκ τούτου αποτέλεσε θεμέλιο -εύθραυστο- λίθο στην ελληνική οικονομία και ουσιαστικά ποτέ δεν την επέτρεψε να αναπτυχθεί.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Σήμερα το πρωί με ειδοποίησαν από το βιβλιοπωλείο ότι ήλθε το εν λόγω βιβλίο του Δρίκου που είχα παραγγείλει. Πήγα να το πάρω και βρήκα να με περιμένει ένας γνωστός μου καθηγητής κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας που με παρακάλεσε να πάρει αυτός το βιβλίο και να περιμένω εγώ τη νέα παραγγελία. Έχοντας δεδομένη την γνώση του θέματος μέσω των αναρτήσεών σου, του το έδωσα. Διάβασα με μεγάλο ενδιαφέρον την ανάρτησή σου. Εκφράζει την ουσία της ιστορίας των πρώτων χρόνων του βρεφικού Ελληνικού κράτους, αλλά και την αρχή της δημιουργίας του πρωτόγονου «εθνικού» αστισμού στη χώρα. Πιστεύω ότι υπάρχουν πολλοί σημαντικοί συμπολίτες που ασχολούνται σοβαρά και υπεύθυνα με την ουσία της ιστορίας του τόπου μας, για να μπορέσουμε να καταλάβουμε τα αίτια της «δυστυχίας του να είσαι Έλληνας».

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. @Αγαπητέ «δείμε του πολίτη»: γνώμη μου είναι ότι, την Ελληνική οικονομία δεν άφησε να αναπτυχθεί πρωτίστως η πολιτική απόφαση όλων των Ελληνικών κυβερνήσεων να υιοθετήσουν και να στηρίξουν τους «εισαγωγείς» σαν φορείς ανάπτυξης του τόπου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Σε αυτό το μικρό τόπο μπορείτε ευκολα να ξεχωρίσετε τους εθνικούς νταβατζήδες από τους εθνικούς μπεταντζήδες;;