Στις Συμπληγάδες ανεργίας-χρέους.

Στις Συμπληγάδες ανεργίας - χρέους



Ενώ ο Ομπάμα δεν διστάζει να εκτινάξει το έλλειμμα για να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, η Ε.Ε. διακινδυνεύει κοινωνική έκρηξη



Του Πετρου Παπακωνσταντινου



Τη δεκαετία του 1970, ο δυτικός κόσμος βρέθηκε αντιμέτωπος με έναν αναπάντεχο εφιάλτη, ο οποίος είχε βαλθεί, θα έλεγε κανείς, να γελοιοποιήσει όλα τα αξιοσέβαστα οικονομικά εγχειρίδια: τον διαβόητο στασιμοπληθωρισμό (stagflation), δηλαδή τη διατήρηση του πληθωρισμού σε διψήφια νούμερα, παρά το γεγονός ότι οι οικονομίες Αμερικής και Δυτικής Ευρώπης βρίσκονταν σε τροχιά συρρίκνωσης ή στασιμότητας. Η πρωτόγνωρη παθογένεια αποκάλυψε την κρίση του μεταπολεμικού κοινωνικού κράτους και δρομολόγησε θεραπείες-σοκ για τη μείωση του κόστους εργασίας, κάτω από τη σημαία του νεοφιλελευθερισμού.
Στις μέρες μας, και οι δύο πλευρές του Ατλαντικού βρίσκονται αντιμέτωπες με ένα άλλο δικέφαλο τέρας, που αψηφά κάθε δοκιμασμένη θεραπευτική μέθοδο: την εκτίναξη της ανεργίας σε ύψη που είχε να δει ο βιομηχανικός Βορράς από την εποχή της Μεγάλης Υφεσης, του 1929-33, παρά την εφιαλτική διόγκωση των ελλειμμάτων και τη διοχέτευση τεραστίων κονδυλίων για την αναθέρμανση της οικονομίας. Οχι μόνον η Ελλάδα, ιδανικός αυτόχειρας και εύκολο θύμα κερδοσκοπικών επιθέσεων, αλλά και οι ισχυρότερες χώρες του δυτικού κόσμου, άλλη περισσότερο, άλλη λιγότερο, βρίσκονται πιασμένες στη μέγγενη ανεργίας - ελλειμμάτων, έναντι της οποίας ουδείς φαίνεται να διαθέτει στρατηγική εξόδου.
Πέρυσι, τέτοιο καιρό, η Ελλάδα είχε την τιμητική της στον διεθνή Τύπο ως προπομπός αλυσιδωτών κοινωνικών εκρήξεων. Τα «Δεκεμβριανά» στη φλεγόμενη Αθήνα του 2008 προκάλεσαν ανησυχία στα όρια του πανικού και μεταφράστηκαν ως η πρώτη εξέγερση του λεγόμενου «πρεκαριάτου», της νεολαίας επισφαλούς εργασίας, απέναντι στη διεθνή οικονομική κρίση. Ο πρώην πρωθυπουργός της Γαλλίας Ντομινίκ ντε Βιλπέν προειδοποίησε ότι η χώρα του μπορεί να αντιμετωπίσει «μια νέα επανάσταση», ενώ ο πρώην σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ, Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι, μίλησε για «κίνδυνο ταξικής σύγκρουσης». Για ένα σύντομο διάστημα, η απειλή εξάπλωσης του ελληνικού ιού τροφοδότησε αριστερίζουσα ή λαϊκιστική ρητορεία ακόμη και συντηρητικών κυβερνήσεων εναντίον του «καπιταλισμού - καζίνο», χωρίς ιδιαίτερο πρακτικό αντίκρισμα.
Η «ελληνική τραγωδία»
Σήμερα, το κλισέ της «ελληνικής τραγωδίας» έχει εγκατασταθεί και πάλι για τα καλά στα πρωτοσέλιδα του διεθνούς Τύπου, αλλά με πολύ διαφορετικό νόημα. Καθώς οι φόβοι για κοινωνική ανάφλεξη δεν επαληθεύτηκαν μέσα στους 14 μήνες που μεσολάβησαν, οι κυρίαρχοι του παιχνιδιού χρησιμοποιούν τώρα την Ελλάδα ως πυγμαχικό σάκο, πειραματικό εργαστήριο, για την επιβολή μιας δρακόντειας πολιτικής δημοσιονομικής πειθαρχίας σε πανευρωπαϊκή κλίμακα. Και όχι χωρίς αποτελέσματα, όπως ήδη φαίνεται.
Ο προεδρεύων της Ευρωπαϊκής Ενωσης, Χοσέ Λουίς Ροντρίγκες Θαπατέρο, επέμενε μέχρι την περασμένη εβδομάδα σε μια γραμμή αντιμετώπισης της κρίσης με αναδιανομή πλούτου υπέρ των ασθενέστερων, με επεκτατική πολιτική αυξημένων κρατικών δαπανών. Στο δίλημμα αν θα έπρεπε να δοθεί προτεραιότητα στην καταπολέμηση της ανεργίας (που ανέρχεται στο τρομακτικό 18,8%) ή του ελλείμματος (11,4%, συγκρίσιμο με εκείνο της Ελλάδας), απαντούσε κατηγορηματικά υπέρ της πρώτης επιλογής.
Ωστόσο, την προπερασμένη Παρασκευή, 20 Ιανουαρίου, ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός της Ισπανίας, εκών άκων, ανέκρουσε πρύμναν: η κυβέρνησή του ανήγγειλε επώδυνο πρόγραμμα λιτότητας (περικοπή 50 δισ. ευρώ από τις κρατικές δαπάνες εντός τριετίας, σύνταξη στα 67 κ.ά.) με στόχο τη μείωση του ελλείμματος στο 3% μέχρι το 2013. Την επομένη, ο Γάλλος πρωθυπουργός Φρανσουά Φιγιόν, με συνέντευξή του στη «Φιγκαρό», παρουσίαζε πανομοιότυπο πρόγραμμα με τον ίδιο στόχο, τη μείωση του ελλείμματος στο 3% μέχρι το 2013, ανεξαρτήτως κοινωνικού κόστους. Το πρόγραμμα κατατέθηκε στις Βρυξέλλες την περασμένη Τρίτη από την υπουργό Οικονομικών Κριστίν Λαγκάρντ και ήταν τόσο λεπτομερειακό ώστε να προβλέπει μείωση των δημόσιων υπαλλήλων κατά... 33.749 θέσεις εργασίας εντός του 2010!
Επιθετική πολιτική
Επί τρεις δεκαετίες είχαμε συνηθίσει να αντιμετωπίζουμε την Αμερική ως Μέκκα του νεοφιλελευθερισμού, με την Ευρώπη να ακολουθεί γογγύζοντας, διατηρώντας πάντα περισσότερα στοιχεία από την παράδοση του κοινωνικού κράτους. Ισως είναι η ώρα να αλλάξουμε οπτική γωνία. Την ώρα που όλη η Ευρώπη σύρεται από τους Γερμανούς τραπεζίτες, τα πραγματικά αφεντικά της Ευρωζώνης, στην πιο αυστηρή λιτότητα, η Αμερική του Μπαράκ Ομπάμα αναζητεί έναν άλλο δρόμο, έστω και αν δίνει την εικόνα πως προσπαθεί να τετραγωνίσει έναν φαύλο κύκλο, αντί να τον διαρρήξει.
Την περασμένη Δευτέρα, ο Ομπάμα κατέθεσε στο Κογκρέσο τον κρατικό προϋπολογισμό του καινούργιου χρόνου. Πολλοί προεξοφλούσαν ότι, ύστερα από την ήττα-σοκ των Δημοκρατικών στη Μασαχουσέτη και την εξέγερση των προνομιούχων μεσοστρωμάτων εναντίον της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, ο Ομπάμα θα στρεφόταν αποφασιστικά προς τα δεξιά, σε μια πολιτική αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας. Οσοι στοιχημάτισαν σε κάτι τέτοιο, πρέπει να απογοητεύτηκαν.
Σε πείσμα της υπερχρέωσης της Αμερικής, ο Ομπάμα θέτει ως άμεση προτεραιότητα την καταπολέμηση της ανεργίας (επίσημα, είναι γύρω στο 10,5%, ενώ αν υπολογιστεί και η υποαπασχόληση φτάνει το 17,5%), με ένα δαπανηρό πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων και κινήτρων, το οποίο θα εκτινάξει το έλλειμμα στο ιστορικό ρεκόρ των 1,6 τρισ. δολαρίων, κάτι που θα αντιστοιχεί στο 10,6% του ΑΕΠ, έναντι 9,9% που είναι σήμερα. Σε αντίθεση με τη νεοφιλελεύθερη στρατηγική των φοροαπαλλαγών στον επιχειρηματικό κόσμο, ο προϋπολογισμός του προβλέπει νέους φόρους της τάξης του 1,4 τρισ. εντός της επόμενης δεκαετίας, με ειδικές αναφορές στη φορολογία των πολυεθνικών επιχειρήσεων και των μεγάλων τραπεζών.
Δουλειές!
Είναι ενδιαφέρον, μάλιστα, ότι η ναυαρχίδα του κατεστημένου αμερικανικού Τύπου, οι «Νιου Γιορκ Τάιμς», όχι μόνο δεν καυτηρίασαν τον Ομπάμα για λαϊκισμό, αλλά τον κάλεσαν να ακολουθήσει πιο τολμηρή, επεκτατική πολιτική. «Οχι απασχόληση, όχι ανάκαμψη» (κατά το no Martini, no party του Τζορτζ Κλούνεϊ) ήταν ο εύγλωττος τίτλος κύριου άρθρου της εφημερίδας στις 31 Ιανουαρίου, από όπου το απόσπασμα:
«Τι χρειάζεται, επομένως, για να μετατραπεί η προϊούσα ανάκαμψη σε σταθερή ανάπτυξη; Με μια λέξη: δουλειές! Η απασχόληση δημιουργεί εισόδημα και κατανάλωση, οι πωλήσεις ανεβαίνουν, οι επιχειρήσεις επενδύουν, κάτι που δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, σε έναν ενάρετο, ανοδικό κύκλο... Μεσοπρόθεσμα, το έλλειμμα αποτελεί σοβαρό πρόβλημα. Αυτή τη στιγμή, όμως, δεν μπορεί να υπάρξει βιώσιμη ανάπτυξη αν δεν δημιουργηθούν γρήγορα εκατομμύρια θέσεις εργασίας». Μια άποψη, η οποία, αν δεν προερχόταν από τη σύνταξη των «Νιου Γιορκ Τάιμς», θα ακουγόταν στη Γηραιά Ηπειρο ως επικίνδυνος αριστερισμός.

Καθημερινή 7-2-2010


ΣXETIKA ΘEMATA
Σύμφωνο… αστάθειας για ευρώ, οικονομίες_(...KOΣMOΣ...)
Τα «Δεκεμβριανά» της Αργεντινής_(...KOΣMOΣ...)
Το Προσωπο: Πολ Βόλκερ_(...KOΣMOΣ...)