Ευστρατιος Πίσσας

Ο εκδοτικός οίκος Historical Quest σε συνεργασία με τον συγγραφέα Γιώργο Πύργαρη, φέρνουν στο φως το βιβλίο ”ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΥ ΠΙΣΣΑ-ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ 1821” με την ακράδαντη πίστη πως το συγκεκριμένο έργο, θα αποτελέσει πολύ σύντομα μία ξεχωριστή κολόνα στο οικοδόμημα της συλλογικής μας μνήμης, η οποία παρεμπιπτόντως με το συγκεκριμένο έργο διευρύνεται. Το κείμενο του Πίσσα, έπρεπε να αποτελεί εδώ και πολλά χρόνια, απαραίτητο στοιχείο αυτής της μνήμης. Γιατί ο συγγραφέας του, διέγραψε μια καταπληκτική τροχιά κατά την περίοδο της ελληνικής επανάστασης. Από τις Κυδωνίες, το σημερινό Αϊβαλί -όπου μας παρουσιάζει την καταστροφή και την αποτέφρωσή τους στις αρχές Ιουνίου του 1821 από τους Τούρκους- έρχεται στην ηπειρωτική Ελλάδα να πολεμήσει, με πρώτο σταθμό την Πελοπόννησο. Από εκεί θα μεταβεί στις αρχές του 1822 στην Κρήτη όπου θα παραμείνει δύο ακριβώς χρόνια, μέχρι τα τέλη του 1823 και θα αναδείξει για πρώτη φορά τόσο άμεσα και μεστά τον κρητικό αγώνα του 1821. Από την Κρήτη επιστρέφει στην Πελοπόννησο όπου λαμβάνει μέρος στον εμφύλιο και μετά το τέλος του συμμετέχει ως αξιωματικός του τακτικού, σε μια ατυχή επιχείρηση για την κατάληψη της Τριπολιτσάς, την οποία κατέχουν την εποχή εκείνη οι δυνάμεις του Ιμπραήμ. Μετά την επιχείρηση αυτή, μεταβαίνει στην Αθήνα για περαιτέρω στρατολόγηση του τακτικού και συμμετέχει λίγο αργότερα, στην εκστρατεία της Καρύστου με τον Φαβιέρο. Τον Αύγουστο του 1826, θα λάβει μέρος στη μάχη του Χαϊδαρίου, στην υποχώρηση προς την Ελευσίνα και στην αποτυχημένη εκστρατεία του Φαβιέρου στη Θήβα. Τέλη του 1826 ο Πίσσας με τον Φαβιέρο και άλλους τακτικούς, θα διασπάσουν τον κλοιό του Κιουταχή και θα εισβάλλουν στην Ακρόπολη, για να μεταφέρουν πυρίτιδα και φάρμακα στους πολιορκημένους. Από εκεί θα βγουν τον Μάϊο του 1827, κατά τις συνθήκες παράδοσης της Ακρόπολης με τον Κιουταχή. Λίγο αργότερα, ο Πίσσας θα ακολουθήσει τον Φαβιέρο στην εκστρατεία της Χίου. Πρόκειται για μια θαυμάσια τοιχογραφία της ελληνικής επανάστασης. Ο μικρασιατικός ελληνισμός σε μια αδιαίρετη ενότητα με τον ελληνισμό της Στερεάς και της Πελοποννήσου, της Κρήτης, άλλων νήσων του Αιγαίου, των Επτανήσων, της Κύπρου και της Μακεδονίας ακόμη. Παρουσιάζεται για πρώτη φορά ίσως τόσο ζωντανά, η τεράστια συνεισφορά των μικρασιατών στην ελληνική επανάσταση, καθώς και ο άγνωστος μέχρι σήμερα, αλλά πάνδημος και αιματηρός κρητικός αγώνας, παράλληλος και το ίδιο δυναμικός με τον αγώνα της Στερεάς και της Πελοποννήσου, αλλά δυστυχώς μοναχικός. Ο Πίσσας παρέχει επίσης, πολλές παράπλευρες αλλά σημαντικές πληροφορίες για τη συγκεκριμένη περίοδο, παρουσιάζοντας συνάμα και την κατάσταση του τακτικού στρατού της εποχής, τις ιδιαιτερότητες, τις μάχες και τις δυσκολίες που αντιμετώπισε, μέσα στο άναρχο και ρευστό περιβάλλον της επανάστασης του 1821. Το κείμενο του Πίσσα συμπληρώνεται με ένα μικρό απόσπασμα του Ζαχαρία Πρακτικίδη -πληρεξούσιου Κρήτης εκείνα τα χρόνια – που μας δίνει σημαντικές πληροφορίες για τον πρώτο χρόνο της ελληνικής επανάστασης στην Κρήτη λίγο πριν φτάσει ο Πίσσας εκεί, καθώς και με δύο πολύ ενδιαφέροντα αποσπάσματα των απομνημονευμάτων του Γεωργίου Σκουλά, που αφορούν την επίθεση των Τούρκων στα Ανώγεια και τη φρικτή μάχη του Κρουσώνα. Τέλος, η διήγηση Πίσσα υποστηρίζεται και από έγγραφα άλλων φακέλων των Γενικών αρχείων του Κράτους, τα οποία παρατίθενται στο τρίτο μέρος του εν λόγω βιβλίου. Τα απομνημονεύματα Πίσσα έρχονται να αποδείξουν, πως η ελληνική επανάσταση του 1821, παραμένει σε πολλά σημεία της ανεξερεύνητη. Υπάρχουν ολόκληρες περιοχές αυτού του επικού ξεσηκωμού, που ο ιστορικός προβολέας δεν έχει φωτίσει ακόμη. Δυστυχώς, ολόκληρο τον 20ο αιώνα, πολλά ιστορικά κείμενα επισκιάστηκαν από τα απομνημονεύματα του Στρατηγού Μακρυγιάννη. Δίκαια βέβαια γιατί όντως έχουμε να κάνουμε με ένα καταπληκτικό κείμενο, αλλά με την τεράστια αξία του κειμένου του ο Μακρυγιάννης, περιόρισε τον ορίζοντα αναδεικνύοντας μονάχα την επανάσταση στη Στερεά και την Πελοπόννησο. Ο Μακρυγιάννης ως σύγχρονος Θουκυδίδης, θα διαβάζεται ίσως και μετά από χίλια χρόνια, αυτό όμως δεν απαγορεύει και σε άλλους σημαντικούς απομνημονευματογράφους να δώσουν τη δική τους οπτική και να λάβουν τη θέση τους στη συλλογική μας μνήμη. Ο Πίσσας έρχεται με διαφορά 150 χρόνων από τη στιγμή που έγραψε τα απομνημονεύματά του, να διεκδικήσει επάξια τη δική του θέση. Πιστεύουμε πως είναι κατάλληλος ο καιρός και οι συνθήκες, ώστε το ελληνικό κοινό να υποδεχθεί τη φωνή του και να τον τοποθετήσει επιτέλους, εκεί που πραγματικά του αρμόζει … Historical Quest-Γιώργος Πύργαρης